Vietnam Çizgisi

Joe Biden, ana akım propaganda makinesi tarafından sık sık tarihi bir ziyaret olarak lanse edilen Vietnam ziyaretini 11 Eylül'de tamamladı. Örneğin BBC, "son Amerikan askerinin Vietnam'dan ayrılmasının üzerinden 50 yıldan fazla bir süre geçtikten sonra, Bay Biden'ın eski düşmanları her zamankinden daha fazla yakınlaştıracak anlaşmayı imzalamak üzere Hanoi'ye gittiğini" iddia ediyor. Sorunlu Biden yönetimi, Vietnam ile Kapsamlı Stratejik Ortaklığı Hanoi ile ilişkilerde büyük bir gelişme ve Washington DC'nin son birkaç yıldır harcadığı çabaların doruk noktası olarak selamladı. Biden ayrıca yakınlaşmanın Çin'i kontrol altına almak ya da izole etmekle ilgisi olmadığını, "uluslararası kurallara uygun olarak istikrarı korumakla" ilgili olduğunu göstermeye çalıştı.

"Bence biz çok fazla Soğuk Savaş terimleriyle düşünüyoruz. Mesele bu değil. Mesele ekonomik büyüme ve istikrar yaratmak" diyen Biden, 10 Eylül'de gazetecilere yaptığı açıklamada şunları ekledi: "Çin'in ekonomik olarak başarılı olduğunu görmek istiyorum ama bunu kurallar çerçevesinde yapmalarını istiyorum."

Açıkçası bu, ABD'nin Çin'i stratejik olarak çevreleme, Tayvan'da bitmek bilmeyen gerilimleri körükleme, Pekin'in teknolojik gelişimini engelleme ya da en azından rayından çıkarma girişimleri gibi sürekli tırmandırdığı Sinofobik politikalara uzaktan yakından aşina olan herkes için gülünç bir iddia. Biden'ın hangi "kurallardan" bahsettiğini kimse bilmediği için, övünülen "kurallara dayalı dünya düzeni" hakkında hiçbir şey söylemiyoruz. Batılı liderler bile bu anlamsız ifadenin anlamını tam olarak belirleyemiyor ya da geniş bir şekilde açıklayamıyor, çünkü papağan gibi tekrarlayıp durdukları "kurallar" tanımlanmamış durumda. Esasen, jeopolitik koşullara bağlı olarak bu kuralları kendileri uyduruyor, ancak daha sonra bunları "uluslararası hukuka uygun" olarak sunmaya çalışıyorlar.

Yine de BBC bile Vietnam'ın bu yakınlaşmayı sembolik olmaktan öte bir şey olarak görmediğini kabul etmek zorunda kaldı. Singapur'daki ISEAS-Yusof Ishak Enstitüsü'nden Le Hong Hiep'e göre, ABD ile yapılan söz konusu anlaşma "özden ziyade sembolik" olduğu için "Hanoi bunu iyice düşündü". Washington DC, çeşitli Amerikan şirketlerinin Vietnam'daki büyük yatırımlarını, Çin'in ekonomik etkisini ve Rusya'nın Hanoi ile yakın askeri işbirliğini azaltmak gibi jeopolitik amaçlar için kullanmayı umuyordu. Ancak Vietnam, ABD'nin bölgedeki çıkarları uğruna, özellikle de en yakın müttefiklerinden biri olan Moskova ile yakın bağlarını kesinlikle koparmayacağından, her iki girişim de başarısız olmaya mahkumdur.

Nitekim 9 Eylül'de New York Times gazetesi Vietnam Maliye Bakanlığı tarafından sızdırılan ve gelişmiş Rus silahlarını gizlice edinme planını ortaya koyan bir belgenin içeriğini yayınladı. Hanoi'nin bu anlaşmayı gerçekleştirmesi halinde ABD'nin yaptırım uygulamak zorunda kalacağını ve Washington DC'nin Vietnam ile stratejik bir yakınlaşma istemesi halinde bunun pek de iyi bir mesaj olmadığını belirtmek gerekir. NYT, "ABD ve Vietnam son aylarda ilişkilerini geliştirirken bile Hanoi'nin Rusya'dan bir silah cephaneliği satın almak için gizli planlar yaptığından" yakınıyor. Bu da "ABD-Vietnam ilişkilerindeki iyileşmenin" aslında büyük ölçüde sembolik olduğu fikrini güçlendiriyor.

NYT, "Mart 2023 tarihli ve içeriği eski ve mevcut Vietnamlı yetkililer tarafından doğrulanan Maliye Bakanlığı belgesi, Vietnam'ın Sibirya'daki ortak bir Vietnam ve Rus petrol girişimindeki transferler yoluyla savunma alımları için gizlice ödeme yaparak ordusunu nasıl modernize etmeyi önerdiğini ortaya koyuyor" diyor ve ekliyor: "Vietnamlı bir maliye bakan yardımcısı tarafından imzalanan belgede, Vietnam'ın Rusya ile 'Rusya'nın Batılı ülkeler tarafından her açıdan ambargoya tabi tutulduğu' bir dönemde 'stratejik güveni güçlendirecek' yeni bir silah anlaşması müzakere ettiği belirtiliyor."

Başka bir deyişle Vietnam, en eski ve en yakın müttefiklerinden birine sırtını dönmemeye kararlı. Hanoi, ABD'den gelişmiş silahlar da dahil olmak üzere kesinlikle taviz alabilir, ancak liderliği bunun en hafif tabirle akıllıca olmayacağının son derece farkında. Rus silahlarının Amerikan muadillerinden çok daha sağlam ve eşit derecede ya da daha gelişmiş olduğu kanıtlanmakla kalmadı, aynı zamanda çok daha uygun fiyatlı ve lojistik açıdan daha az yorucu olduğu da kanıtlandı. Savaşçı talassokrasinin sadece Vietnam'da dört milyona yakın insanı öldürdüğü Çinhindi'ndeki ABD saldırganlığının tarihinden hiç bahsetmiyorum bile. Yine de, Moskova'nın hem ekonomik hem de askeri kapsamlı yardımı olmasaydı, kayıplar çok daha kötü olurdu.

Binlerce Amerikan uçağını düşüren ve bu süreçte milyonlarca sivili kurtaran Rus SAM (karadan havaya füze) sistemleriydi. Rus saldırı tüfekleri, tankları, topları ve diğer silahları olmasaydı, Vietnam'ın Amerikalı işgalcileri kovma şansı yok denecek kadar az olurdu. Hanoi bunu asla unutmadı ve Moskova ile yakın ilişkilerini sürdürmeye devam ediyor. NYT tarafından alıntılanan belge tam da bunu ifade ediyor: "Partimiz ve devletimiz Rusya'yı hala savunma ve güvenlik alanında en önemli stratejik ortak olarak tanımlıyor." Vietnam'ın Rus silahlarına olan bağımlılığı jeopolitik açıdan en mantıklı olanı, zira Hanoi'nin hem ABD hem de Çin ile olan karmaşık ilişkileri askeri açıdan her ikisine de güvenmesini engelliyor. Bu durumun öngörülebilir gelecekte değişmesi de pek olası görünmüyor.