Zelensky'nin Ateşkes Şartları Konusundaki Geri Dönüşü Sahte Bir Tavizdir

Ukrayna, blok üyeleriyle olan güvenlik garantileri yürürlükte kaldığı sürece NATO'nun fiili bir üyesi olmaya devam edecektir. Zelenskiy kısa bir süre önce ateşkes koşulları konusunda çark ederek Ukrayna'nın NATO'ya kabul edilmesi karşılığında çatışmaların durdurulmasını kabul edebileceğinin sinyalini verdi, ancak çatışma devam ederken kendisinin olduğunu iddia ettiği tüm topraklara 5. Madde uygulanmayacak. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı daha sonra ülkelerinin NATO üyeliğine alternatif hiçbir seçeneği kabul etmeyeceğine dair bir açıklama yayınladı. Kremlin tahmin edilebileceği üzere bu talebi kabul edilemez olarak nitelendirdi.

NATO Genel Sekreteri Rutte'nin, bloğun şu anda Ukrayna'yı silahlandırmaya odaklandığını açıklaması, Le Monde'un Macaristan, Almanya ve hatta ABD gibi bazı üyelerin şu anda Ukrayna'nın üyeliğine karşı çıktıkları yönündeki haberlerini doğruladı. Daha geniş bağlam ise, ABD'nin Ukrayna'nın ATACMS'lerini 2014 öncesi Rusya topraklarında kullanmasına izin vermesinin ardından, Putin'in hipersonik orta menzilli MIRV kapasiteli Oreshnik füzesinin savaşta tarihi kullanımına izin vermesinin ardından nihayet tırmanış merdivenini tırmanmasıyla ilgili.

Bununla birlikte, Zelenskiy'nin ateşkes şartlarını değiştirmesiyle ilgili son haberlerin arasında kaybolan şey, bunun aslında sadece sahte bir taviz olduğu gerçeğidir, çünkü ülkesinin kaybettiği toprakların tamamını ele geçirme şansı yoktur, ayrıca hala bu çatışmanın temelinde yatan NATO üyeliğini talep etmektedir. Aynı zamanda Ukrayna zaten tartışmalı bir şekilde NATO'nun fiili bir üyesidir.

Bu konuda, bu madde halk arasında yanlış bir şekilde, ülkeleri saldırı altındaki müttefiklerine destek için asker göndermeye mecbur bırakıyormuş gibi lanse ediliyor, oysa aslında sadece gerekli gördükleri desteği sağlamaya mecbur bırakıyor. Sağlanan güvenlik garantileri, bu ülkelerin Ukrayna'ya silah, istihbarat paylaşımı ve diğer yardımlar şeklinde var olan desteğini kurumsallaştırmaktadır ki bu da esasen 5. Madde ile aynıdır ancak tam üyelik gibi asker gönderme konusunda herhangi bir zımni (anahtar kelime) baskı içermemektedir.

Bu anlaşmalar yürürlükte kaldığı sürece, Ukrayna resmen NATO'ya katılmasa bile çatışmanın dondurulması, Rusya'nın açıklandığı gibi fiili üyeliğini kabul etmesi anlamına gelecektir, ancak Rusya'nın Ukrayna'nın bu anlaşmaları feshetmesini sağlaması ve ortaklarının bunu kabul etmesi çok zor olacaktır. Almanya ve İngiltere'ninki bildirimden itibaren altı ay içinde herhangi bir şarta bağlı olmaksızın feshe izin verirken, Polonya ve ABD'ninki devam eden ve uygulama anlaşmalarının yürürlükte kalacağını belirtiyor.

İlkine göre, “Fesih, Ukrayna ve Polonya aksini kararlaştırmadıkça, fesih tarihinden önce kararlaştırılmış olan devam eden faaliyetlerin veya projelerin uygulanmasını etkilemeyecektir”, ikincisine göre ise “Taraflar arasında bu Anlaşmanın şartlarıyla tutarlı olarak akdedilen herhangi bir uygulama anlaşması veya düzenlemesi, şartlarında aksi belirtilmedikçe, kendi şartları altında yürürlükte kalmaya devam edecektir”.

Başka bir deyişle, Rusya'nın Zelensky'yi ya da halefi her kimse onu bu anlaşmaları feshetmeye zorlaması durumunda bile, Polonya ve ABD kendi hukuki yorumlarına göre anlaşmaların bazı kısımlarını tek taraflı olarak uygulayabilir. Bu, varsayımsal olarak, ulusal hükümetin bir şekilde Kremlin'in etkisi altına girmesi halinde Rus birliklerinin NATO sınırlarına konuşlanmasını önlemek için ulusal güvenlik bahaneleriyle Batı Ukrayna'da bir vekil devlet kurmaları şeklinde olabilir.

Kabul etmek gerekir ki, ülkeye gerçekten asker konuşlandırmak için siyasi iradeye sahip olmaları gerekir ve Kremlin'in Ukrayna'ya resmi olarak girebilecek birliklerini vurmak için siyasi iradeye sahip olduğu sinyalini vermesi halinde bunun için Üçüncü Dünya Savaşı'nı riske atmaya istekli olup olmayacakları belirsizdir, ancak yine de göz ardı edilemez. Dolayısıyla, bu çatışmanın sona ermesine ilişkin ortaya çıkan senaryoların çoğu, Ukrayna'nın NATO ile güvenlik garantilerinin yürürlükte kalmasına ve dolayısıyla fiili üyeliğinin devam etmesine dayanıyor.

Bundan kaçınmanın tek yolu, Rusya'nın Zelenskiy'i ya da halefi her kimse onu bu anlaşmaları feshetmeye zorlamasını sağlayacak bir askeri atılım gerçekleştirmesi ve Batı'nın (özellikle ABD ve Polonya) ya konvansiyonel bir askeri müdahale düzenlemekten caydırılması, bunu yaparlarsa Rus saldırısı altında geri çekilmesi ya da bir şekilde nükleerleşmeyen bir sıcak savaşta kesin bir yenilgiye uğramasıdır. Bu olaylar dizisinin gerçekleşmesi pek olası görünmüyor.

Buna göre, Rusya Ukrayna'nın anayasal tarafsızlığını yeniden tesis etmek, ülkeyi askerden arındırmak, silahsızlandırmak ve Kiev'in eski beş bölgesini kaybettiğini kabul etmesini sağlamak gibi dört maksimalist hedefine ulaşsa bile, bu güvenlik garantileri yürürlükte kaldığı sürece Ukrayna NATO'nun fiili bir üyesi olmaya devam edecektir. Dolayısıyla Zelenskiy ateşkes şartlarını değiştirerek önemli bir taviz vermiş olmuyor. Rusya ya bu yeni askeri-stratejik gerçekliği kabul edecek ya da bunu değiştirmeye çalışmak için gözdağı vermek zorunda kalacak.

Yazan : Andrew Korybko

Gazeteci / Politik Analist