Rusya-IMF İlişkileri

Alt-Medya'nın önde gelen isimlerinin ve şahin Rus yetkililerin söylemleri bir yana, gerçek şu ki Batı-dışı ve Batı ile olan doğrudan ve dolaylı karmaşık karşılıklı bağımlılıklar Rus politikasına sınırlamalar getiriyor.

Politico bu hafta başında “Avrupalı hükümetler IMF'nin Rusya gezisini Putin için ‘propaganda zaferi’ olarak eleştiriyor” başlıklı bir haber yayınladı. Bu durum, Rusya'nın Batı ile doğrudan karmaşık karşılıklı bağımlılıkları olan Çin, Hindistan ve diğer Küresel Güney ortaklarını istemeden istikrarsızlaştırmamak için küresel ekonomik-finansal sistemi radikal bir şekilde yeniden şekillendirmek yerine kademeli olarak reforme etmeye olan inancından kaynaklanıyor.

Moskova'nın bakış açısına göre IMF'nin bu süreçte oynayacağı ayrılmaz bir rol var, dolayısıyla ilişkilerin bu amaca yönelik bir bakış açısıyla yeniden başlatılması gerekiyor ki IMF de yeni dünya düzeninde önemsiz hale gelmemesi için reformların kaçınılmaz olduğunu kabul ettiği için bunu ilerletmekle ilgileniyor. Bu mantık sağlam olmakla birlikte, Rusya'nın “Batı ekonomisini çökertmek” istediğine dair daha popüler ancak gerçekte yanlış olan anlatının baskın olduğu politika meraklısı çevrelerin dışında çok az biliniyor.

Sözde birbirlerinin rakibi olmalarına rağmen, Alt-Medya Topluluğu (AMC) ve Ana Akım Medya (MSM), zıt bakış açılarından da olsa, her ikisinin de çıkarlarını karşıladığı için bu iddiayı öne sürüyor. AMC bunu iyi ve kutlanmaya değer bir şey olarak görürken, MSM bunu kötü ve kınanmaya değer bir şey olarak değerlendiriyor. Yukarıda bahsi geçen sıradan gerçek, her iki tarafın da hedef kitlesini bir araya getirmiyor ve bu nedenle her birinin kapı bekçileri tarafından gündemlerine ters düştüğü için bastırılıyor.

Bu nedenle Rusya-IMF ilişkilerinin yeniden başlamasını protesto eden Orta ve Kuzey Avrupa hükümetleri aşırı tepki gösteriyor çünkü her iki medya kampı da bu gelişmeye dikkat çekmek istemiyor. AMC'deki pek çok kişi IMF'nin telafi edilemez bir kötülük olduğuna inandıkları için bunu Rusya'nın çıkarlarına “ihanet” olarak görürken, MSM'deki pek çok kişi de bunun Rusya'ya uluslararası sahnede meşruiyet kazandırdığına inandıkları için Batı'nın çıkarlarına “ihanet” olarak görüyor.

Her ikisi de yaşananlardan sonra Rusya'nın “Batı ekonomisini çökertmek” istediği cephesini koruyamıyor, ancak bu konuda saldırgan olan sadece bir avuç AB hükümeti, AMC değil. Bu şekilde davranıyorlar çünkü büyük yatırım yaptıkları MSM'nin anlatısının popüler algılar üzerindeki etkisini aşırı abartıyorlar. Onlara göre, yakında kamuoyunda bir değişim yaşanabilir, ancak Batılıların çoğu bu duruma kayıtsız kaldığı için bu pek olası değil.

Rusya'dan hoşlanmayan ortalama bir insan, Putin'in gerçekten “Batı ekonomisini çökerteceğini” düşündüğü için değil, onun bir “diktatör” ya da “savaş suçlusu” olduğunu düşündüğü için bu görüşe sahip. Aslında birçoğu çökmekte olan ve IMF desteğine ihtiyaç duyanın Rus ekonomisi olduğunu düşünüyor, bu yüzden bazıları ilişkilerin yeniden başlamasını engellemedikleri için kendi taraflarına kızgın. Öyle olsa bile, bu kızgınlıkları Rusya karşıtı duygularında herhangi bir yumuşamaya dönüşmeyecektir.

AMC'de ise durum tamamen farklı; bu grubun pek çok üyesi Putin'in bir tür “tarihi adalet” olarak “Batı ekonomisini çökerteceğini” gerçekten düşündükleri için Rusya'yı bu kadar çok seviyor. Öfkeleri kontrol altına alınması gerekenler de onlar, zira bazıları Rusya'nın politikalarına dair gerçekçi olmayan beklentilerinin kaçınılmaz olarak bu derin hayal kırıklığına yol açmasının ardından Rusya'nın kendilerini “sattığını” düşünmeye meyilli hale geldiler. Sorun şu ki, AMC'de Rusya'nın bu konudaki politikasını objektif olarak ifade edebilen çok az kişi var.

Bunun Batı'nın “psikolojisini bozmaya” yönelik “5 boyutlu satranç ana planının” bir parçası olduğu şeklindeki alışılagelmiş yaklaşım, “siyasi açıdan uygunsuz” gelişmeler karşısında o kadar sık kullanıldı ki etkisini yitirdi, bir tür meme haline geldi ve dolayısıyla ne zaman birisi bu açıklamaya atıfta bulunsa entelektüel açıdan aşağılayıcı olarak görülmeye başlandı. İhtiyaç duyulan şey, İsrail-Hamas'tan özel operasyona ve diğer konuların yanı sıra büyük stratejisine kadar her konuda Rus politikası hakkında “Büyük Medya / Algı Sıfırlaması ”dır.

Bu gerçekleşmediği sürece, nesnel olarak var olan, her iki tarafın da gönüllü olarak üstlendiği ve karar vericileri tarafından samimi bir şekilde karşılıklı olarak faydalı olduğu düşünülen Rusya-IMF ilişkilerinin yeniden başlaması, Kremlin için bir kazanç değil, bir “propaganda kaybı” olarak silahlandırılma riski taşıyor. MSM, AMC ile o kadar temassız ki, AMC'nin ne kadar çok üyesinin olanlardan şiddetle hoşlanmadığını ve bu nedenle Rusya'nın “satıldığını” iddia eden düşmanca anlatılara duyarlı olduğunu fark etmiyor.

Bu durumdan faydalanmak yerine, daha önce bahsi geçen AB hükümetleri IMF'ye Rusya ile ilişkilerin yeniden başlaması için baskı yapmaya çalışıyorlar, çünkü yanlış anlatılarının hedef kitleleri üzerindeki etkisini abartıyorlar. AMC'nin önde gelen influencer'ları ise kendi kitleleri üzerindeki etkiyi çok iyi anladıkları için bu konudaki her türlü tartışmanın önünü kesmeye çalışıyorlar çünkü bunun Rusya'yı, kitlelerinin gerçekçi olmayan beklentileri nedeniyle “kötü gösterdiğini” biliyorlar.

Ancak her iki medya grubu da hata yapıyor. Yapmaları gereken şey, izleyicilerini ne kadar hayal kırıklığına uğratırsa uğratsın, bu fırsatı MSM'nin yaptığı gibi aşırı tepki vermek ya da AMC'deki pek çok kişi gibi örtbas etmek yerine Rus politikasının gerçekliğini açıklığa kavuşturmak için kullanmaktır. Sadece AMC bunu yapacak siyasi güdüye sahip, ancak bunu yapıp yapmayacağı belli değil. Her halükarda, okuyucular bu analizden edindikleri bilgiler üzerinde düşünmeli ve diğer pek çok iddiayı yeniden gözden geçirmeleri tavsiye edilir.

Daha önce de yazıldığı gibi, gerçek dramatik değil, genellikle sıradan. Yeni Soğuk Savaş en temelde, ABD liderliğindeki Batı ile dünyanın geri kalanı arasında, birincisinin tek kutupluluğu gerçekçi bir şekilde mümkün olduğunca koruma arzusu ve ikincisinin çok kutupluluğu hızlandırma arzusu üzerine sistemik bir rekabettir. Birincisinin radikal önlemlere başvurma geçmişi olsa da, bunun tek nedeni bu rekabetteki başlangıç pozisyonunun ona bunu yapmak için sistemik avantajlar sağlamasıdır.

Aynı şey, Batı ile olan karmaşık karşılıklı bağımlılıkları tarihsel olarak karşı tarafın lehine orantısız olan ve dolayısıyla kendi çıkarlarına ters düşecek ani sistemik şokları katalize etmekten alıkoyan dünyanın geri kalanı için söylenemez. İran ve Kuzey Kore gibi Batı ile en az doğrudan karmaşık karşılıklı bağımlılığa sahip olan sözde “haydut devletler” bile, Batılı olmayan yakın ortaklarına zarar verdikten sonra geri tepeceğini bildikleri için bunu yapmaktan çekiniyorlar.

Bu kavrayış, Rusya'nın NATO'ya saldırmak ya da Husilerin Kızıldeniz'i abluka altına almasına yardım etmek gibi AMC üyelerinin kanıksadığı diğer pek çok politikasını yeniden değerlendirirken önemlidir; bunlardan ilki Üçüncü Dünya Savaşı'nı tetiklerken ikincisi Çin ve Hindistan'a zarar verecektir. AMC'nin önde gelen nüfuz sahiplerinin ve şahin Rus yetkililerin söylemleri bir yana, gerçek şu ki, sırasıyla Batı dışı ve Batı ile doğrudan ve dolaylı karmaşık karşılıklı bağımlılıklar Rus politikasına sınırlar koyuyor.

Düşmanları tarafından da manipüle edilebilecek bu risklere karşı korunmak için daha fazla kendi kendine yeterliliğe yönelik ilgi ve somut bir hareket var, ancak Rusya bu konuda henüz ani sistemik şokları kışkırtmaktan çekinecek kadar ilerleme kaydetmedi ve bir süre daha kaydetmeyecek. Gerilimi düşürme amaçlı her “iyi niyet jesti” ve Batı'da resmi olarak “dost olmayan ülkelere” kaynak satmaya devam etme politikası bu “siyasi açıdan uygunsuz” hesaplardan kaynaklanıyor.

AMC bunu ne kadar erken fark ederse, üyelerinin algılarını o kadar erken düzeltebilir ve sonuç olarak, aksi takdirde “siyasi açıdan uygunsuz” olarak görülebilecek bir şey olduğunda Rusya'nın “satıldığını” iddia eden düşmanca anlatılara duyarlı hale gelme olasılıklarını azaltabilir. COVID ve Ukrayna Çatışması, hem dostlar hem de düşmanlar arasındaki karanlık bağlara ışık tuttu ve AMC ilkinin farkına varmış olsa da ikincisine henüz tam olarak gözlerini açmadı.

Yazan : Andrew Korybko

Gazeteci / Politik Analist