Bu ayın başlarında aralarında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in danışmanı Igor Levitin'in de bulunduğu üst düzey bir Rus heyeti İran'ı ziyaret etti ve artan Rusya-İran ulaşım ilişkilerini görüşmek üzere İran Ulaştırma ve Şehircilik Bakanı Rostam Qasemi ile bir araya geldi. 15 Kasım'da Tahran, 120 kişilik bir Rus delegasyonunun katıldığı büyük bir İran-Rusya iş forumuna ev sahipliği yaptı. Diğer şeylerin yanı sıra, ticareti genişletmek için İran altyapısını geliştirmeye odaklandı. Moskova'nın İran demiryolu projelerine katılmayı teklif etmesi tesadüf değil. Avrasya'daki mevcut çatışmayla, Kuzey-Güney Transit Koridoru (INSTC) mercek altına alındı ve yaptırımlara meydan okuyan İran, tarihsel olarak her zaman olduğu gibi bir kez daha bölgesel bir geçiş merkezi haline gelebilir. Ve Rusya, İran ulusunun demiryolu ağını geliştirmesine yardım edebilir.
Rusya Federasyonu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Sergey Katyrin, söz konusu forumda yaptığı konuşmada, Rusya ve İran'ın yıllık 40 milyar dolarlık bir ticarete ulaşmayı hedeflediğini, her iki ülkenin de 2019 İran tarafından güçlendirilen ticaret anlaşmalarını -Avrasya Ekonomik Birliği (EAEU) Serbest Ticaret Anlaşması- geliştirmeyi beklediklerini söyledi.
Devam eden Ukrayna ihtilafından sonra Rusya'ya uygulanan yaptırımlar ve Avrupa sınırlarının Rus mallarına kapanmasıyla Moskova gözünü Doğu'ya ve INSTC'ye çevirdi. İran, stratejik konumu nedeniyle aslında binlerce yıldır İpek Yolu boyunca batıdan doğuya mal taşımacılığı için bir rota olarak kilit bir rol oynamıştır. Ancak son on yıllarda çatışmalar, yaptırımlar ve altyapı sorunları nedeniyle bu potansiyel değerlendirilememiştir. Mevcut koşullar tam da böyle bir fırsat sunabilir.
Kurucu üye devletler Rusya, İran ve Hindistan, INSTC anlaşmasını 16 Mayıs 2002'de imzaladılar. Ancak, projeyle ilgili baştaki genel heyecana rağmen, küresel ekonomik durgunluk, İran'a yönelik Amerikan yaptırımları ve, daha yakın zamanda, pandemi.
Uluslararası Kuzey-Güney Taşıma Koridoru (INSTC), başta İran, Hindistan, Rusya ve Azerbaycan olmak üzere Orta Asya ülkeleri ve Avrupa arasında yük taşımak için çok modlu bir karayolu, demiryolu ve gemi yolları ağıdır. Amacı, güzergah darboğazlarını (ve maliyetlerini) azaltmak ve Moskova, Tahran, Bombay, Astrakhan vb. gibi büyük şehirler arasındaki ticaret bağlantısını arttırmaktır.
Koridor ayrıca; İran, Hindistan, Umman, Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan tarafından imzalanan ve Basra Körfezi ile Orta Asya arasında mal taşımacılığını kolaylaştırmak için uluslararası bir geçiş koridoru oluşturan Aşkabat anlaşmasıyla senkronize olmayı hedefliyor.
Petrol ve enerji muhabiri Ebrahim Fallahi, Orta Asya'daki denize kıyısı olmayan ülkelerin denizlere erişmek için koridoru kullanabileceğini, İran'ın da Hindistan'ı Avrupa'ya bağlayacağını savunuyor. İpek Yolu'nun yeniden canlandırılmasında rota, Çin'in Yol ve Kuşak projesine de katılabilir.
Haziran ayında Moskova, yaptırımların üstesinden gelmek için INSTC aracılığıyla Hindistan'a mal göndermeye başladı. Rus şirketi RZD Logistics, 7 Temmuz 2022'de koridordan Hindistan'a ilk mal taşımasını başarıyla tamamladığını duyurdu.
Bununla birlikte, devam eden altyapı tesislerinin inşası, farklı tarifeler ve gümrük rejimleri ve izinlerle ilgili birçok zorluk var. Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreterliği (NSCS) danışmanı Vaishali Basu Sharma'ya göre, sağlam bir yasal çerçevenin ve tek bir çok modlu operatörün olmaması, aksi takdirde birleşik bir lojistik mekanizmada birleşebilecek olan bu ağın gelişimini engelliyor. Ayrıca, INSTC anlaşmasına taraf olan Ermenistan halen bir sınır çatışmasıyla karşı karşıyadır. Orta Asya'da da İslam Devleti olarak bilinen terör örgütü DEAŞ gibi ciddi bir güvenlik tehdidi var.
Ağustos 2021'de İran'ın Rusya Büyükelçisi Kazım Jalali, Süveyş Kanalı olayından sonra, Kuzey-Güney ulaşım koridorunun hem daha hızlı hem de daha ucuz olarak buna harika bir alternatif olabileceği yorumunu yaptı. Bununla birlikte, Jawaharlal Nehru Üniversitesi Avrupa Çalışmaları Merkezi'nde profesör olan Gulshan Sachdeva'ya göre, Rus tedarik zincirlerinin çoğu Avrupa'ya hizmet vermek için inşa edildi (bu nedenle INSTC bir öncelik değildi). Aynı şekilde Hindistan, Çin ve Güneydoğu Asya'nın yanı sıra Batı ile ticaretini genişletmeye odaklandı.
Her halükarda, küresel manzara artık hem ekonomik hem de politik olarak değişti ve Rusya'nın yeni tedarik zincirleri geliştirmesi gerekiyor. Hindistan'ın Rusya'ya ihracatı ise Nisan ve Mayıs ayları arasında yaklaşık yüzde 270 arttı. Bütün bunlar mükemmel bir fırsat yaratır. Daha da geliştirilmesi gereken sert altyapı, ortaya çıkan yumuşak altyapı ile destekleniyor: Rusya, İran ile 2019 İran-EAEU FTA aracılığıyla bir Serbest Ticaret Anlaşması (STA) yapıyor ve buna karşılık Hindistan da Avrasya Ekonomik Birliği ile bir FTA müzakere ediyor. Asyalı güç ayrıca İran ile bir Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakere ediyor.
Maliyetleri düşürmenin yanı sıra, hem İran hem de Rusya ABD yaptırımlarının hedefi olduğundan ve bir dizi ikili ve çok taraflı faaliyetlerde işbirliği yaptıklarından, koridor ekonomik diplomasi açısından da anlamlıdır.
Bu nedenle, bu tür girişimleri engellemek için Washington'dan her türlü baskı (özellikle Hindistan üzerindeki diplomatik baskı) ve hatta ABD'nin sicili göz önüne alındığında, gelecekte gizli sabotaj eylemleri beklenmelidir.
Özetlemek gerekirse, pek çok sorunla karşı karşıya olan ve gelişmekte olan bir girişim olmasına rağmen, INSTC aslında yalnızca ABD'nin İran ve Rusya'yı ekonomik olarak tecrit etme çabalarına karşı koyma potansiyeline sahip değil, aynı zamanda yeni bir umut vadeden rota ve Süveyş Kanalı'na bir alternatif yaratma potansiyeline de sahip.
Yazar: Uriel Araujo Uluslararası Ve Etnik Çatışmalara Odaklanan Araştırmacı
World Media Group (WMG) Haber Servisi
Dünya
Dünya
Dünya
