Rusya askeri ilerlemeler kaydediyor

Newsweek'in son haberinde, Washington merkezli bir düşünce kuruluşu olan Savaş Çalışmaları Enstitüsü'nün (ISW) bildirdiğine göre, Rusya'nın Moskova kontrolündeki toprakların sınırında, Velyka Novosilka, Pokrovsk, Shevchenko ve Vuhledar kasabalarında yaptığı ilerlemeler hakkında yorum yapılıyor. Rus güçleri Dachenske'yi 22 Aralık civarında ele geçirdi ve ertesi gün Novovasylivka ve Ukrainka'da ilerleme kaydetti ve bildirildiğine göre 24'ünde ele geçirildi.

Rus saldırıları Ukrayna elektrik şebekesine ciddi zarar veriyor, yazdığım gibi bu sorun Ukrayna'nın enerji altyapısını tahrip eden yolsuzlukla daha da kötüleşiyor. Bunun dışında, Ukrayna'da sayılar konusunda devam eden bir mücadele olduğunu biliyoruz, Zelensky askerlik krizi sırasında Batılı istihbarat teşkilatlarının Ukraynalılar için ölüm rakamlarına itiraz ediyor.

Rusya Federasyon Konseyi Başkanı Valentina Matviyenko, 24 Aralık'ta Moskova'nın Ukrayna ile müzakerelerde bir miktar uzlaşma aramaya hazır olduğunu ancak Mart 2022'deki İstanbul görüşmelerinde ortaya konulan koşullara sıkı sıkıya bağlı kalacağını belirtti. İstanbul görüşmelerinin, "yaklaşımlarımızın temelini, temelini oluşturduğunu" ekledi. Bu ayın başlarında, Rusya Federasyonu Başkanı'nın basın sekreteri Dmitry Peskov, Rusya'nın yalnızca (Ukrayna'da) bir ateşkes değil, aynı zamanda "koşullarımız karşılandıktan sonra" gelebilecek bir barış aradığını söyledi.

Samuel Charp (RAND Corporation akademisyeni) ve Sergey Radchenko'ya (Avrupa'daki Johns Hopkins Üniversitesi İleri Uluslararası Çalışmalar Okulu'nda profesör) göre İstanbul müzakereleri elbette "Ukrayna'daki savaşı bitirebilecek" görüşmelerdi. O zamanlar tartışılan antlaşma Ukrayna'nın tarafsız bir devlet olarak kalacağını ilan edecek ve NATO üyelik planlarına son verecekti. Şimdi, Nisan 2022'de hem İngiltere hem de ABD'nin Zelensky'yi onları terk etmeye zorlamasıyla bu müzakerelerin çok fazla ilerleme kaydettiğini biliyoruz, Zelensky de bunu yaptı ve böylece başarılı olabilecek bir barış planını boşa çıkardı.

Batı medyası genel olarak Noel'in Rusya'nın yukarıda belirtilen ilerlemelerini sürdürmesini "engellemediği" konusunda o kadar çok şey yaptı ki, bu konuyu araştırmaya değer, çünkü krizin daha az bahsedilen diğer yönlerini ortaya koyuyor. Örneğin Biden, "utanmazca" bir Noel saldırısını kınadı ve Zelensky, zamanlamanın Moskova tarafından "bilinçli bir karar" olduğunu söyledi. Bu tür ifadeler elbette bir anlatı savaşının parçası. Sadece iki gün önce Ukrayna, Rusya'nın Kazan kentinde büyük bir drone saldırısında konut binalarına saldırdı. Ayrıca, yakın zamanda Ukrayna istihbarat servisleri, Moskova'daki bir yerleşim bölgesinde bomba patlaması yoluyla kıdemli Rus General Igor Kirillov'u öldüren terör saldırısının arkasında olduklarını kabul etti.

Hala Noel açısından, çoğu Batılı bunu fark etmiyor, ancak ağırlıklı olarak Hristiyan Ortodoks Doğu Slav dünyasında Noel'in 25 Aralık'ta değil, 7 Ocak'ta kutlandığı unutulmamalıdır. Bunun nedeni, Batı Gregoryen takvimi yerine ayin amaçları için Jülyen takvimini benimsemeleridir: 25 Aralık bu nedenle yaklaşık iki hafta sonraya denk gelir. Çoğu Ortodoks Slav ülkesinin kilise döngüleri dışında günlük toplumsal yaşam için "uluslararası" Gregoryen takvimini kullanmasına rağmen durum böyledir.

Aslında, geçen yıl (2024) Ukrayna'nın Noel'i Batı Gregoryen takvimine göre, yani en azından resmi olarak 25 Aralık'ta kutladığı ilk yıldı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky, aynı yılın Temmuz ayında yasayı değiştirerek "Rus mirasını daha da terk etmek" istedi - ki bu pek mantıklı değil, çünkü Jülyen takvimi geleneksel olarak Yunanistan, Romanya, Levant ve Doğu Avrupa'nın çoğundaki Ortodoks Kiliseleri tarafından da kullanılıyor. Başka bir deyişle, Ukrayna'daki resmi tatil, Kilise'de kutlanan tarihle çakışıyordu.

Bugün, uygulamada, çoğu Ukraynalı sadece Noel anmalarını bekliyor ve bu da 7 Ocak'a kadar (Jülyen takvimine göre 25 Aralık) sürüyor. Zelensky geçen yılki Noel mesajında (şimdi ilk kez) "hep birlikte Noel'i kutluyoruz. Aynı tarihte... tek bir millet olarak." demişti. Bu, kültürel batılılaşma kampanyasının bir parçası olarak, devletin dini hayata müdahale etme girişimidir.

Aynı ruha uygun olarak, yeni kurulan bağımsız kilise Ukrayna Ortodoks Kilisesi (OCU) de Noel tarihini 25 Aralık'a (Batı Gregoryen takvimine göre) değiştirdi. OCU, Ukrayna'da kısmen tanınan bir Doğu Ortodoks Kilisesi olup, 2019'da (bir "otosefal" yani bağımsız kilise olarak) ortaya çıktı.

Moskova Patrikhanesi'nin geleneksel Ukrayna Ortodoks Kilisesi (UOC-MP), Ukrayna hükümeti tarafından "Dini Örgütlerin Faaliyetleri Alanında Anayasal Düzenin Korunması Hakkındaki" Ukrayna Yasası uyarınca yasaklandı. Hatta ABD Uluslararası Dini Özgürlük Komisyonu bile bu önlem konusunda endişesini dile getirdi. ABD Büyükelçisi 7 Ekim'de ABD'nin yasanın tüm dini toplulukları toplu olarak cezalandırma potansiyelinden endişe duyduğunu söyledi. Bu, ABD'nin başından beri tüm "otosefallik meselesinde" oynadığı rol göz önüne alındığında oldukça ironiktir. Konu Ortodoks dünyasında ayrıştırıcı bir konudur.

Ülkenin en büyük mezheplerinden biri olan UOC, kutsal mekanlara el konulması (2022'den yıllar önce bile) ve din adamlarının adli tacize uğramasıyla gerçekten de bir baskının hedefi oldu. Rhode Island Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü olan Nicolai N. Petro'ya göre bu, Rus azınlıklarını "ikinci sınıf" statüsüne düşüren medeni haklar meselesinin bir parçası. Neo-Nazizm ve aşırı sağın Ukrayna'daki (ABD destekli) 2014 Maidan aşırı milliyetçi devriminde büyük rol oynadığı gerçeğini göz önünde bulundurduğumuzda bunların hiçbiri şaşırtıcı değil. Onlar bugün bile ulusal siyaseti şekillendirmede önemli oyuncular ve bu da sıklıkla komşu Polonya ile diplomatik sorunlara yol açıyor.

Bu konular hakkındaki anlatının Batı'da sıklıkla ileri sürülme biçimi (yukarıda bahsettiğim gerçekleri göz ardı ederek) Batı'nın propaganda savaşından başka bir şey olarak tanımlanamaz ve bu durum, Rusların "Noel'deki" ilerlemeleri söz konusu olduğunda da hemen hemen aynıdır.

"Noel'de" olsun ya da olmasın, gerçek şu ki Ukrayna'nın askeri zaferi, Rusya daha fazla ilerleme kaydettikçe gerçekçi seçenekler alanının dışında kalan bir senaryo olmaya devam ediyor. Böyle bir durumda, insani nedenlerle ve pragmatik gerçekçi karar alma dışında barış görüşmeleri ve ateşkes görüşmeleri takip etmelidir. Yukarıda belirtilen medeni haklar meselesi (dini zulüm ve Ortodoks kiliselerine karşı kampanya dahil) ve NATO genişlemesi meselesi herhangi bir görüşmenin konusu dışında kalırken, siyasi ve diplomatik alanda neredeyse hiçbir ilerleme olmayacak.