Pandemi Sonrası Küreselleşme

 *   Makale :    Christine Lagarde       (Avrupa Merkez Bankası Başkanı)

 Avrupa daha değişken bir küresel ekonomiye karşı kendini sigortalamak için iç talebini güçlendirirken, küresel olarak karşılıklı ticari açıklığı desteklemek amacıyla ekonomik ağırlığını kullanmak zorunda. Daha güçlü bir Avrupa; daha az öngörülebilir bir dünyada, istikrar çıpası sağlayan küresel bir “kamu” olacaktır. Avrupa bu  yolculuğu hazırlayacak ölçeğe sahiptir. Peki Avrupa’nın bu konuda  iradesi olacak mı?

Pandemiden önceki on yıllarda, hızlı küreselleşme, uluslararası ticareti daha iyiye doğru derinden dönüştürdü. Avrupa'nın ticaretten elde ettiği  büyük kazançlar, Soğuk Savaş'ın sona ermesinden sonra ABD'nin küresel egemenliği ve kurallara göre yönetişime çok taraflı bir bağlılıkla damgasını vuran belirli bir jeopolitik takımyıldızın zemininde gerçekleşti. Ancak korumacılığın yeniden ortaya çıkması, bu küresel ekonomik düzeni sorgulamaya başladı. Buna paralel olarak, azalan ticaret; ülkelerin ihtiyaç duyduklarında talebi dış ekonomilere yönlendirme kapsamını daralttı. 2008'den sonra, küreselleşmenin hızı yavaşladı ve dünya ticaretindeki büyüme artık dünya GSYİH büyümesini geride bırakamadı. Aslında, 2019 yılına kadar dünya ticareti bir önceki yıla göre yarıdan fazla azaldı. Bu, pandeminin arifesinde Euro bölgesinde bir üretim durgunluğuna yolaçtı.

Tüm bu nedenlerle, Avrupa'nın çevremizdeki dünyanın hızla değiştiğini kabul etmesi ve büyüme modelinin bu değişimler ışığında yeterince dengeli olup olmadığını yeniden gözden geçirmesi gerektiğini 2019'da zaten vurguluyordum.[1]

Küreselleşmiş Bir Dünya’ya Geçiş

Salgın şimdiye kadar sadece bu mesajı güçlendirdi. Kesin sonuçlara varmak için henüz çok erken olsa da, hem ticaretten hem de talep çeşitlendirmesinden elde edilen kazanımları sınırlayan kriz öncesi eğilimler güçleniyor olabilir.

İlk olarak, korumacılığa yönelik eğilim hiçbir azalma belirtisi göstermiyor. 2020'de dünya çapında 1.900'den fazla yeni kısıtlayıcı ticaret önlemi uygulandı. Bu, önceki iki yılın ortalamasından 600 ölçü fazla.[2] Ve bu yıl daha fazla ayrımcı uygulamanın başlatıldığına dair kanıtlar var.[3]

Pandemi Sonrası Dünya

Peki Avrupa bu değişikliklere nasıl tepki vermeli?

Avrupa'nın daha parçalanmış ve belirsiz bir dünyada istikrar çıpası olarak hareket etmesine yardımcı olacak iki öncelik var. Birinci öncelik olarak, ticari açıklığa sırtımızı dönmenin çözüm olmadığı konusunda net olmalıyız. Başkalarının korumacı eylemleri, ticaretten elde edilen kazanımların artık eskisi gibi olmadığı anlamına gelse bile, cevap aynı şekilde karşılık vermemektir. Bunun yerine, açıklığı Avrupa yönünde şekillendirmek için ekonomik ağırlığımızı kullanmalıyız; bu, gerici olmaktan ziyade makul olmakla, çatışmadan ziyade işbirliğiyle ve küreselleşmenin kazanımlarını kaybedenlere yeniden dağıtmakla karakterize edilen bir yön anlamına gelir. Açıklığı sürdürülebilir kılmak için bu gereklidir.

Özellikle Avrupa, açık ticaret yoluyla – sözde Brüksel etkisi – dünyanın diğer bölgelerinde kendi değerlerini ve standartlarını belirlemek için tek pazarının büyüklüğünü kullanma konusunda muazzam bir potansiyele sahiptir.[4] Bu zaten birçok alanda somut. Ancak tek pazarın en derin olduğu yerde doğal olarak en güçlü olanıdır. Dolayısıyla, dijital hizmetler,  yeşil ekonomi gibi yeni sektörler ortaya çıktıkça, olumlu bir küresel etki yaratmak ve  yerel gücümüzü kullanmaya devam edebilmek için tek pazarımızın birlikte derinleşmesi çok önemlidir. Aynı zamanda, zaafiyetlerimizin aşırı olduğu alanlarda riske karşı korunmamız gerekiyor. Evde kolayca üretemeyeceğimiz ve dış şoklara karşı daha fazla sigortaya ihtiyaç duyduğumuz hayati mal ve hizmetler var. Avrupa'nın “açık stratejik özerkliğini” artırma arzusunun arkasında bu yatmaktadır. Avrupa Komisyonu, AB'de kullanılan 34 ürünün, Birlik içindeki düşük çeşitlendirme ve ikame potansiyeli nedeniyle tedarik zinciri kesintilerine karşı son derece savunmasız olduğunu tespit etti.[5]

Stratejik özerklik elde etmek için, yarı iletkenler ve farmasötikler gibi belirli sektörlerin bir miktar yeniden paylaştırılması veya yakın paydaya alınması uzun vadede muhtemelen kaçınılmazdır. Avrupa Komisyonu, Avro'nun uluslararası rolünü güçlendirmek için şimdiden önlemler alıyor, bu da nihayetinde Avrupalı şirketleri -dış yaptırımlar gibi- diğerlerinin olumsuz eylemlerine karşı daha dirençli hale getirebilir.

İkinci öncelik, Avrupa'nın kendi iç talebini güçlendirmesidir. Bu, ekonomilerin ihtiyaç zamanlarında dış talebe güvenmeyi zor bulabileceği daha belirsiz bir küresel manzarayı telafi etmek için gereklidir. Bu, Avrupa büyümesini daha güçlü hale getirecek ve diğer ekonomilerin katkısının zayıflaması durumunda küresel büyümenin istikrara kavuşturulmasına yardımcı olacaktır.

Salgından önceki on yılda, Avrupa dünyanın geri kalanından talep ithal etme eğilimindeydi. Yıllık iç talep büyümesi, 2008'den sonraki on yılda, önceki on yıla göre ortalama yüzde 2 puan daha düşüktü ve ana ticaret ortaklarımızdan daha yavaştı. Bu, kalıcı bir cari fazlaya yansıdı.

Bu eğilimi tersine çevirmek için geçmişten ders almamız ve içsel büyüme kaynaklarımızı güçlendiren politikalar uygulamamız gerekiyor. Bunun üç bileşeni var.

Birincisi, kamu ve özel sektör yatırımlarını ekonominin gelecekte daha yüksek reel gelir sağlayacak alanlarına, yani yeşil ve dijital sektörlere yönlendirmemiz gerekiyor. Yeşil yatırımın, yeşil olmayan yatırımdan iki ila üç kat daha fazla çarpana sahip olduğu tahmin edilmektedir.[6] Pandemi faaliyeti zaten bu yöne kaydırdı, ancak ekonominin sorunsuz bir şekilde uyum sağlamasına yardımcı olmak için finansman ve düzenleyici çerçeve sağlamamız gerekiyor.

Avrupa, pandemiye yanıt olarak kurulan 750 milyar Avro’luk Yeni Nesil AB (NGEU) fonu sürecini başlatmak için halihazırda ideal araca sahip. Avrupa Komisyonu, NGEU'nun 2024 yılına kadar bazı ülkelerde potansiyel çıktıyı yüzde 3 artırabileceğini tahmin ediyor.[7] Ama aynı zamanda -geçici olan- NGEU'yu çevreci ve yenilikçi yatırımlar için Avrupa'nın sermaye piyasalarını genişletme ve derinleştirme konusunda kalıcı ilerleme ile kuşatmamız gerekiyor.[8]

İkincisi, büyük mali krizin aksine, maliye politikası desteği, toparlanma daha olgunlaşana kadar geri çekilmemelidir. Ancak, kapsamlı bir yaklaşımdan, sürdürülebilir şekilde daha yüksek talebi destekleyen daha hedefli bir eylem planına geçmelidir. Bu, maliye politikasının, gün batımı sektörlerini korumak yerine ekonomideki yapısal değişiklikleri kolaylaştırması gerekeceği anlamına gelir. Orta vadeli bir bakış açısıyla; hem borç sürdürülebilirliğini hem de makroekonomik istikrarı destekleyen kurallara dayalı bir çerçeve izlemesi gerekecek.

Üçüncüsü, orta vadede enflasyonu -yüzde 2 enflasyon hedefimizde- kalıcı bir şekilde istikrara kavuşturmak için para politikası ekonomiyi desteklemeye devam edecektir. ECB, pandemi dönemi boyunca ekonominin tüm sektörleri için uygun finansman koşullarını korumaya kararlıdır. Ve pandemi acil durumu sona erdiğinde – ki bu giderek yaklaşıyor – oranlar ve varlık alımlarına ilişkin ileriye dönük yönlendirmemiz, para politikasının hedefimize zamanında ulaşmayı desteklemeye devam etmesini sağlayacaktır.[9]

Çözüm

Avrupa, pandemiye giden on yıllarda küreselleşmenin kazanımlarını diğer tüm büyük ekonomilerden daha fazla topladı. Ama şimdi küreselleşmenin daha öngörülemez bir alan haline geldiği bir geleceğin tohumlarını ekmeliyiz.

Ticaretin ve talebin çeşitlendirilmesinin faydaları hala var. Ancak Avrupa'nın görmezden gelemeyeceği karşı rüzgarlarla karşı karşıyalar. Bu, küresel bir ekonomide gelişmeye devam etmek ve bir istikrar ve barış çıpası olarak kalmak için uyum sağlamamız ve değişmemiz gerektiği anlamına gelir.

İyi haber şu ki, zaten doğru yoldayız. Stefan Zweig'in bir keresinde yazdığı gibi, "Bir insan kendini bir kez bulduğunda, bu dünyada kaybedebileceği hiçbir şey yoktur." Avrupa'nın salgına verdiği tarihi tepki, kendisini bulduğunu gösteriyor.

Bu, küresel zorluklar ortaya çıktıkça durumla  yüzleşmek için dayanıklılık oluşturmaya odaklanmamızı sağlar. Bu anlamda pandemi bize bir fırsat verdi ve bunu değerlendirmeliyiz.

Bu makale, 16 Ekim 2021'de Per Jacobsson Vakfı'nda verdiğim konferansın kısaltılmış halidir.

https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2021/html/ecb.sp211016~25550329d5.en .html

[1] Bradford, A. (2015), “Brüksel Etkisi”, Northwestern University Law Review, Cilt. 107, No 1.

[2] Avrupa Komisyonu (2021), “Stratejik bağımlılıklar ve kapasiteler”, Komisyon Personeli Çalışma Belgesi, 5 Mayıs.

[3] Spesifik olarak, çarpanların ufka ve spesifikasyona bağlı olarak yenilenebilir enerji yatırımı için 1,1-1,5 ve fosil yakıt enerjisi yatırımı için 0,5-0,6 olduğu tahmin edilmektedir. Bkz. Batini, N., di Serio, M., Fragetta, M., Melina, G. ve Waldron, A. (2021), “Building Back Better: How Big Are Green Spending Multipliers?”, IMF Working Papers, No 2021 /087, Uluslararası Para Fonu, Mart.

[4] Pfeiffer, P., Varga, J. ve in 't Veld, J. (2021), “Quantifying Spillovers of Next Generation EU Investment”, European Economy Tartışma Kağıtları, No 144, Avrupa Komisyonu, Temmuz.

[5] Lagarde, C. (2021), “Avrupa için yeşil sermaye piyasaları birliğine doğru”, Avrupa Komisyonu'nun Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Yönergesi önerisine ilişkin üst düzey konferansında yaptığı konuşma, 6 Mayıs.

[6] Lagarde, C. (2021), “Atipik bir toparlanma sırasında para politikası”, ECB Merkez Bankacılığı Forumu'ndaki konuşma “Pandemi ötesinde: para politikasının geleceği”, Frankfurt am Main, 28 Eylül.

[7] Cigna, S., Gunnella, V. ve Quaglietti, L., op. cit.

[8] Global Trade Alert'ten alınan 2021 verileriyle kanıtlandığı gibi (her yıl uygulanan yeni müdahalelerin sayısı – tüm devlet müdahaleleri).

[9] Lagarde, C. (2019), “Euro bölgesi ekonomisinin geleceği”, Frankfurt Avrupa Bankacılık Kongresi'ndeki konuşma, 22 Kasım.

World Media Group (WMG) News Service