Macron'un Ermenistan Ziyareti Üzerine

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan "vermeye devam eden bir hediye" gibi görünüyor, ancak tek sorun, yararlanıcının Ermenistan dışında herhangi biri olması. Aksine, 2018'de, sözde "Kadife Devrim "in (1989'da Çekoslovakya'da kullanılan ve Paşinyan'ın kendisi tarafından uygun bir şekilde yeniden kullanılan aynı isim) ardından iktidara gelmesiyle, Türkiye ve Azerbaycan'ın bundan daha iyi bir stratejik hediye almaları mümkün olamazdı. İktidarının sonuçları, Artsakh (daha yaygın olarak Dağlık Karabağ olarak bilinir) topraklarının çoğunun kaybedilmesiyle kanıtlandığı üzere Ermenistan için tam bir felaket oldu ve Türkiye'nin Neo-Osmanlı hırslarını daha da canlandırdı.

Paşinyan'ın 2018 renkli devriminden önce Azerbaycan, 1994'ten beri az çok donmuş olan çatışmayı "çözmek" ve tırmandırmak amacıyla Artsakh'taki yerel güçlerle düzenli olarak çatışmalara giriyordu. Rusya her seferinde, 2014, 2015, 2016 ve 2018 de dahil olmak üzere, bu tür bir tırmanmayı önlemek için müdahale etti. Ancak o yıl, Paşinyan iktidara geldikten sonra, Rusya karşıtı kapsamlı bir "reform" kampanyası başlattı ve Moskova ile Erivan'ı esasen birbirinden uzaklaştıran adımlar attı. Buna Rusça eğitim veren okulların kapatılması ve Avrupa Birliği ve NATO'ya katılma anlamına gelen sözde "Avrupa-Atlantik entegrasyonlarına" katılma niyetinin açıkça beyan edilmesi de dahildi.

Bu noktada Rusya çok zor bir seçimle karşı karşıya kaldı: ya (yavaş ama emin adımlarla) başka bir şeye dönüşmekte olan tarihi müttefikine yardım edecek ya da Ankara ve Bakü ile çok önemli olan yakınlaşmayı raydan çıkarma riskine girmemek için Ermenistan'ı kendi haline bırakacaktı. O zaman bile Moskova son anda müdahale etmeye ve bölgeye hızla 2000 asker göndererek Artsakh'ın tamamen kaybedilmesini önlemeye karar verdi. Peki Paşinyan buna nasıl tepki verdi? Sorumluluğu kendisinden uzaklaştırmak ve Rusya'yı otobüsün altına atmak amacıyla bir suçlama oyunu başlattı. Bu, Erivan ve Moskova arasındaki ilişkilerin daha da soğumasından başka bir işe yaramadı ki bu da Ermeni halkının ihtiyaç duyduğu son şey.

Ve 2000 Rus askeri Artsakh'ın yerli Ermenilerini korumaya devam ederken, Paşinyan Erivan'daki Amerikan Büyükelçiliğinin muazzam bir şekilde genişlemesine izin verdi; şu anda çoğu Rusya'nın bölgedeki çıkarlarına zarar vermek için çalışan istihbarat görevlileri olan 2000'den fazla personel barındırıyor. Bu da yetmezmiş gibi, Ermenistan Başbakanı İtalyan La Repubblica gazetesine verdiği son röportajda Rusya ile yakın bağlarını kopardığını fiilen ilan etti. Aynı zamanda, Paşinyan'ın aptalca bir şekilde Ermenistan konusunda Türkiye ile açık bir çatışmaya gireceğini düşündüğü Fransa'ya doğru devam eden bir stratejik kayma var (Artsakh'tan bahsetmiyorum bile).

Temmuz ayı başında bazı kaynaklar Fransa'nın Erivan'a zırhlı araçlar ve kısa menzilli SAM (karadan havaya füze) sistemleri de dahil olmak üzere silah sevkiyatı yapacağını açıkladı. İnsansız sistemlerin 2020'de Azeri güçlerinin Artsakh'ı işgali sırasında ana belirleyici faktör olduğu kanıtlanmasına rağmen insansız hava aracı alımlarından bahsedilmedi. Ukrayna'daki insansız hava araçlarının üstün performansının da gösterdiği gibi, Rusya bu konuda dünyanın liderlerinden biri. Paşinyan, sayıca daha fazla ve ağır silahlı Azeri güçlerine karşı önemli bir asimetrik avantaj sağlayabilecek binlerce saldırı uçağı tedarik etmek için neden Moskova'ya başvurmadı? Bu hem Artsakh'a hem de Ermenistan'a yardımcı olurdu.

Ancak Paşinyan'ın başka planları var: Ermenistan'ın mütevazı kaynaklarını, şu anda Ukrayna'nın uçsuz bucaksız bozkırlarında yanan pahalı Fransız silahlarına ve birçoğu tam da yukarıda bahsedilen (ve ucuz) Rus insansız hava araçları tarafından imha edilen sayısız diğer Batılı tank ve zırhlı araca harcamak gibi. Bu arada Azerbaycan Ermenistan sınırını askerileştirmeye devam ederken Artsakh hala tehlike altında. Bakü güçleri ile bölgedeki Ermeni halkı arasında duran tek şey Rus barış gücü askerleri. Dahası, Moskova'nın Ermenistan'daki güçleri Türkiye'nin Ermenistan'a saldırmaya cesaret edememesinin tek nedeni. Ancak tüm bunlar Paşinyan için pek bir şey ifade etmiyor.

İtalyan La Repubblica gazetesine verdiği yukarıda bahsi geçen röportajda Rusya'ya açık bir gönderme yaparak "tek bir ortağa sahip olmanın stratejik bir hata" olduğunu söyledi. Paşinyan'ın "mantığına" göre Fransa, Erivan'a sadece komşu Gürcistan üzerinden ulaşabilen yaklaşık 3,500 km uzaklıktaki Ermenistan uğruna NATO müttefiklerinden biri olan Türkiye ile çatışmaya girecektir. Dahası, Tiflis'in buna izin vermesi bile pek olası değil, zira Ermenistan uğruna Türkiye ve Azerbaycan ile büyük ölçüde samimi olan ilişkilerini kötüleştirmek için hiçbir nedeni yok. Tüm bunlar, Paris'in Afrika'daki yeni-sömürgeci sistemi eşi benzeri görülmemiş bir çözülmeyle karşı karşıya olduğu için yaşadığı sıkıntıları hesaba katmadan bile söylenebilir.

ABD'nin de, Rusya'nın stratejik karşı saldırısı sırasında savaşan ittifakı bir arada tutmaya ya da en azından birlik görüntüsünü korumaya çalıştığı bir dönemde NATO içindeki ilişkilerin kötüleşmesine izin vermesi pek olası değil. Ermeni halkının iyiliği ve muhteşem uygarlık mirasının korunması için Erivan, Ermenistan'ın güvenliğinin tek gerçek garantörü olan Rusya ile yeniden yakın ilişkiler kurmaya çalışmalıdır.

Yazar:  Drago Bosnic, bağımsız jeopolitik ve askeri analist