İran'ın Tepkisi Bir Dud muydu Yoksa İsrail'i Şaşkına mı Çevirdi?

İran, kendini Yahudi Devleti olarak tanımlayan ülkenin bu ayın başlarında Şam'daki konsolosluğunu bombalamasına karşılık olarak Cumartesi gecesi İsrail'deki askeri hedeflere insansız hava aracı ve füze saldırısı düzenledi. İslam Cumhuriyeti'nin BM Daimi Temsilciliği, Güvenlik Konseyi'nin harekete geçmemesi halinde ülkelerinin uluslararası hukukun bu bariz ihlaline misilleme yapmak zorunda kalacağı uyarısında bulundu. Aynı hesap Cumartesi günkü saldırıların ardından "Konu sonuçlanmış sayılabilir" diye yazdı.

Biden daha sonra Amerikan askerlerinin "İsrail'in gelen insansız hava araçlarının ve füzelerin neredeyse tamamını düşürmesine yardımcı olduğunu" iddia ederken, Ürdün ve İngiltere'nin de konuyla ilgili yardım sağladığını iddia etti. Moskova saatiyle Pazar sabahı itibariyle İsrail henüz önceki geceki yaylım ateşine yanıt vermedi ancak Axios, Biden'ın Bibi'ye ABD'nin İran'a karşı saldırı operasyonlarına katılmayacağını söylediğini bildirdi. Onlara göre Biden Bibi'ye "Bir galibiyetin var. Kazanmayı kabul et."

İran'ın İsrail askeri varlıklarına ciddi zarar verip vermediğini ya da bunun sadece halkına ciddi psikolojik zarar vermeyi amaçlayan sembolik bir saldırı olup olmadığını bağımsız olarak belirlemek mümkün değil. Şu anda sosyal medyada bu yanıtın her şeyden çok bir fiyasko olup olmadığına dair bir tartışma sürüyor. Bu görüşün taraftarları, İran'ın Şam'daki konsolosluğunun bombalanmasının ardından sadece "zevahiri kurtarmak" istediğine ve saldırı planlarını bir gerilimi önlemek için telgrafla bildirdiğine inanıyor.

Bu nedenle, İran topraklarından bu insansız hava aracı ve füze yağmurunu başlatma kararının, İsrail ve müttefiklerine bazılarını engellemek için yeterli zaman vermeyi zımnen amaçladığına inanıyorlar. Geri kalanlar ise sadece askeri varlıkları hedef aldığı için savaş sisi İran ve sosyal medyadaki destekçileri tarafından İsrail'in ciddi hasarı örtbas ettiğini iddia etmek için kullanılabilir. Bu teori akla yatkın ancak İran'ın verdiği yanıtın fiyasko olmadığını düşünen muhaliflerin de haklı olduğu noktalar var.

Ne de olsa İran ilk kez İsrail'e kendi topraklarından saldırdı ve bunun psikolojik etkisi abartılamaz. Dolayısıyla İran'ın amacı bu sefer ciddi bir askeri hasar vermekten ziyade, başka bir provokasyon durumunda çok daha büyük ölçekte neler yapabileceğinin sinyalini vermek ve böylece caydırıcılığı yeniden tesis etmek olabilir. Axios'un haberi doğruysa, ABD bu sinyali aldı ve İran'ın isterse çok daha kötüsünü yapabileceğini çok iyi anladı.

Her iki düşünce ekolünün de kendilerini destekleyen ikna edici argümanları var, dolayısıyla her ikisinin de kendi açılarından haklı olmaları mümkün. Dolayısıyla, İran'ın tepkisinin askeri etkisinin kasıtlı olarak başarısız olması amaçlanmış olabilir, ancak İsrail halkını şaşkına çevirdiği için psikolojik etkisi önemliydi. Bibi ayrıca Biden'ın kendisine geri çekilmesini söyleyeceğini de beklememiş olabilir ki bu doğru olsa bile hem pragmatik hem de Biden'ın kendisinden siyasi olarak hoşlanmamasından kaynaklanıyordu.

Önümüzdeki birkaç gün çok önemli olacak. İsrail'in ABD'nin İran'a konvansiyonel misilleme yapılmaması yönündeki talebine uyması, caydırıcılığın bir nebze de olsa yeniden tesis edildiğini gösterecek ve böylece İslam Cumhuriyeti'nin stratejik bir zafer kazandığı iddialarına itibar kazandıracaktır. Ancak İsrail ABD'nin bildirilen talebine karşı çıkarsa, bu durum ya caydırıcılığın yeniden tesis edilmediğini ya da Bibi'nin kişisel ve/veya siyasi nedenlerle İsrail'i büyük riske atarak gerilimi tırmandırdığını gösterecektir.

İsrail'in de benzer bir tırmanma kontrolü amacıyla İran içinde konvansiyonel bir karşılık vereceğini telgrafla bildirmesi ve böylece "zevahiri kurtarmak" için şimdilik bu konuyu kapatması da mümkün. 

Bu durumda İran'ın her şeyi oluruna bırakacağı ve bu senaryoda kendi "yüzünü kurtarmak" için başka bir saldırı gerçekleştirme zorunluluğu hissetmeyeceği, dolayısıyla kontrol edilemez bir tırmanma sarmalına girme riskini almayacağı düşünülemez. En rasyonel tepki İsrail'in geri çekilmesidir, ancak bunu öngörmek için henüz erken.