Yapay Zeka Beynimizi Tembelleştiriyor mu?

MIT tarafından yayımlanan yeni bir araştırma, yapay zeka tabanlı iletişim araçlarının beyin üzerindeki etkilerine ışık tutuyor. ChatGPT gibi modellerin günlük kullanımının giderek arttığı günümüzde, bu araçların öğrenme süreçleri üzerindeki bilişsel etkileri ilk kez bu denli kapsamlı şekilde incelendi.

Çalışmaya katılan bireylerin bir kısmı metin üretimini yalnızca kendi bilgi birikimleriyle gerçekleştirirken, diğer kısmı ise yapay zeka desteği kullandı. EEG (beyin aktivitesi) ölçümleri sonucunda, yapay zeka kullanan grubun beyin aktivitelerinde %40’a varan bir azalma gözlemlendi. Ayrıca bu grup, hafıza testlerinde %25 daha düşük başarı elde etti ve hazırladıkları içeriklere karşı aidiyet hislerinin zayıfladığı tespit edildi.

Gençler Daha Savunmasız
Araştırma bulguları, özellikle 18-25 yaş arasındaki bireylerin bu etkilere karşı daha hassas olduğunu ortaya koyuyor. Gençlerin kısa vadede problem çözme becerilerinde düşüş yaşadığı belirtiliyor. Bu sonuçlar, yapay zekanın yalnızca bilgiye erişimi değil, aynı zamanda öğrenme alışkanlıklarını da derinden etkilediğini gösteriyor.

Eğitimde Yapay Zeka: Kolaylık mı, Risk mi?
Yapay zeka, kullanıcılarına bilgiye hızlı erişim sağlarken; uzmanlara göre bu kolaylık, düşünme ve üretme becerilerini sınırlayabilir. Araştırmaya göre, yapay zeka kullanan bireylerin %70’i kendi ifadeleri yerine modelin sunduğu cümleleri tercih etti. Bu durum, araştırmacılar tarafından “bilişsel borç” olarak adlandırılıyor — kısa vadede fayda sağlasa da uzun vadede zihinsel faaliyetleri zayıflatabileceği vurgulanıyor.

 “Doğru Eğitim Olmadan Teknoloji Yeterli Değil”
Eğitim teknolojileri alanında çalışmalar yürüten Uplife Academy Kurucusu Nilay Arslan, araştırma sonuçlarını şu sözlerle değerlendiriyor: “Yapay zekanın sağladığı kolaylık inkâr edilemez, fakat öğrenme yalnızca doğru cevaba ulaşmak değildir. O cevaba nasıl ulaştığımız, hata yaparak öğrendiğimiz süreç çok daha değerlidir. Bu nedenle gençlere bu teknolojileri yasaklamak yerine, bilinçli kullanım yollarını öğretmeliyiz.”

Arslan’a göre, teknoloji ancak etkili rehberlik ve iyi kurgulanmış eğitim modelleriyle gerçek bir öğrenme aracına dönüşebilir. Eğitim sistemlerinin, yapay zekanın sunduğu avantajları değerlendirirken bireyin aktif düşünme sürecini de teşvik edecek yöntemlerle güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.