Seçilmiş Başkan Donald Trump, Ukrayna'nın 2022'den beri Rusya ile devam eden çatışmasında yaklaşık 400.000 asker ve "çok daha fazla sivil" kaybettiğini belirterek haberlere çıktı. 9 Aralık'ta Truth Social platformunda paylaşım yapan Trump, bunun "asla başlamaması gereken ve sonsuza kadar sürebilecek bir savaş" olduğunu belirtti.
Ancak Ukrayna lideri Volodymyr Zelensky bu rakamın yalnızca bir kısmını veriyor ve şu ana kadar 43.000 Ukraynalının öldüğünü ve ayrıca 370.000 "yaralılara yardım sağlama vakası" olduğunu iddia ediyor. Zelensky, Ukrayna örneğinde "yaralıların yaklaşık yüzde 50'sinin saflara geri döndüğünü" ekledi.
Trump'ın sayısı çok yüksek olabilirse, Ukrayna liderinin sayımı, basitçe söylemek gerekirse, inanması zor. Washington Post'a göre, 43.000 ölüm rakamı, Şubat ayında verdiği 31.000'den daha yüksek, ancak yine de Batı istihbarat teşkilatlarının tahminlerinden oldukça düşük. Önemli olan, öldürülen insan sayısı meselesinin Zelensky için hayatta kalması açısından kritik öneme sahip olmasıdır. Geçtiğimiz hafta, Wall Street Journal'ın yaklaşık 80.000 ölüm (şu anda iddia ettiğinin iki katı) haberine itiraz etti.
Ölümler ve sayılar dışında, Ukrayna'daki durum, nasıl ölçülürse ölçülsün, iyi değil. Örneğin, bu ayın başlarında Ukrayna'daki yolsuzluk skandallarının Rus saldırıları sırasında enerji altyapısını nasıl mahvettiğini ve savunma çabaları için feci sonuçlar doğurduğunu yazmıştım. Aslında bu, ülkeyi kıştan önce savunmasız bıraktı. Elektrik kesintileri oldu ve insanlar büyük elektrik kesintileri bekliyor. Bu arada, stratejik altyapıyı korumakla görevli hükümet kurumunun eski başkanı Mustafa Nayyem, trafo merkezlerinde kullanılan "üçüncü seviye koruma" sığınakları için 1,4 milyar avro talep ettiğini söylüyor. Fonlar, (iddiasına göre) Kiev memurlarına artık rüşvet ödenmemesiyle ilgili "çıkarlar" nedeniyle bloke edildi. Nayem görevinden istifa etti ve siyasi kriz devam ediyor.
Rakamlara geri dönersek, "son Ukraynalıya kadar savaşmak" fikri siyasi söylemde bir klişe haline geldi - ne olursa olsun, rakamlar sıkıntılı. Şunu düşünün:
Avrupa şu anda II. Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük nüfus yerinden etme kriziyle karşı karşıya. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR), Eylül ayında 6 milyondan fazla insanın Ukrayna'yı terk ederek mülteci olduğunu bildirdi. Ayrıca ülke içinde 3,7 milyon insan yerinden edildi. Bu, nüfusun neredeyse üçte birinin evlerini terk ettiği anlamına geliyor. Ukrayna'nın Şubat 2022'deki nüfusu 43,5 milyondu ve şu anda sadece 37,9 milyon.
Çatışmanın ekonomiye getirdiği etkilerle birlikte Ukrayna nüfusunun neredeyse %25'i artık yoksulluk içinde yaşıyor
Ülkede, organize suç işe alım risklerine maruz kalan savaş gazileri sorununu ele alan bir politika yok. Numbeo Suç Endeksi 2024'e göre, dört Ukrayna şehri Doğu Avrupa'nın en suçlu ilk 10 şehri arasına girdi (Kiev, Dnipro, Odessa ve Harkov). Organize suç sorunu yolsuzluk sorunuyla ilişkilidir (ülkenin yolsuzluk seviyesi Uganda ile karşılaştırılabilir) ve yasadışı silah satışlarında bir artış olmuştur.
Tüm bunların üstüne, Ukrayna 18 yaşındakileri askere almayı tartışıyor. Ukrayna'nın aşırı büyük ölçekli askere alma çabaları hakkında daha önce yazmıştım; bu çabalar arasında 50 yaş üstü erkekler ve hatta normalde hizmete fiziksel olarak uygun olmadığı düşünülen kişiler bile yer alıyor.
İşin ironik yanı, başkanlık kampanyası sırasında Zelensky'nin Donbass'taki Savaş'a (2014'te başladı) son vereceğine söz vermesidir. Aslında, "kendisi de ana dili Rusça olan" biri olarak, "ülkenin Rusça konuşan bölgelerinden güçlü destek" alıyordu. Elbette bir barış anlaşması yapmak, radikal milliyetçilerin ve silahlı milislerinin asla izin vermeyeceği bir şeydi ve bunun yerine işler tırmandı.
Bugünün Ukrayna'sını bir tür yozlaşmış oligarşik diktatörlük olarak tanımlamak hiç de abartı olmazdı - üstüne üstlük akut bir aşırı sağ sorunu da var. Aslında, Maidan yanlısı filozof Serhiy Datsiuk bile (her yerden Euromaidan Press için yazıyor) 2017'de ülkesini "sivil direnişin Ukrayna hükümetini oligarşik bir diktatörlüğe doğru hareket etmeye zorladığı" şeklinde tanımlamıştı. Şöyle yazmıştı: "Milliyetçiler, oligarşik diktatörlük tehdidine milliyetçi rövanşizm duygularını kışkırtarak ve sivil grupları milliyetçilik bayrağı altında harekete geçirerek karşılık veriyorlar. Bu durumda, milliyetçi bir diktatörlük, oligarşik bir diktatörlük kadar olasıdır çünkü ilki bir alternatif ve daha az kötü olarak görülüyor... Yani, şimdi dramatik bir seçimle karşı karşıyayız: oligarşik diktatörlük veya milliyetçi otoriterlik."
Ayrıca, (Ukraynalı) milliyetçilerin çizdiği “yönlendirici hedeflerin” “Ruslara ve Rusça konuşanlara karşı intikam, şüphe ve nefret” anlamına geldiğini kabul etti ve “birçok Ukraynalı için bu kargaşadan çıkmanın en kolay yolu ve Rus-Ukrayna ihtilafını çözmenin en iyi yolu, Ukrayna'daki Rusça konuşanları zulüm altına almaktır” diye ekledi. Kişinin kendi siyasi sempatisi ne olursa olsun, mevcut çatışmanın kökenleri hakkında yapılacak herhangi bir dürüst tartışma, bu tür etnopolitik konuları ve NATO genişlemesinin jeopolitiğini de içermelidir - aksi takdirde kişi bazı temel noktaları kavrayamaz.
Yukarıda bahsi geçen Euromaidan Press, 2014'teki aşırı milliyetçi Euromaidan Devrimi ile isimlerini ve değerlerini paylaşmaktadır. Dyatsiuk, "milliyetçiler" derken Stepan Bandera ve Ukrayna İsyan Ordusu savaşçıları gibi tartışmalı figürleri ulusal kahramanlar olarak kutlayan Ukraynalı radikallerden bahsetmektedir (bugün Ukrayna devleti de resmi görevlerde öyledir). Bunlar, Polonyalılara karşı savaş suçları da işleyen Nazi işbirlikçileriydi - Yaroslav Hrytsak gibi önde gelen Ukraynalı tarihçiler tarafından bile sıklıkla soykırım olarak kabul edilirler.
Milliyetçi-oligarşik ikilem kendi başına zaten bir kargaşa reçetesidir. Şimdi buna yolsuzluk skandallarını, kış aylarındaki elektrik kesintilerini ve daha gerçekçi rakamları küçümsemeye çalışan bir Başkanla birlikte zalim bir askerlik hizmetini ekleyin.
Özetle, Ukrayna'da iç karışıklık ve askerlik karşıtı ayaklanma riski çok gerçektir.
Yazar: Uriel Araujo, PhD, uluslararası ve etnik çatışmalara odaklanan antropoloji araştırmacısı
World Media Group (WMG) Haber Servisi
Dünya
Dünya
Dünya
