Gelişmekte olan süreçlerin tamamlanması uzun zaman alacak, hatta belki bir nesil veya daha uzun sürecek, bu nedenle tam teşekküllü çok kutupluluğa hızlı bir geçiş beklentileri yumuşatılmalıdır.
Tianjin'deki son Şanghay İşbirliği Örgütü Liderler Zirvesi, başlangıçta Çin ile bazı eski Sovyet Cumhuriyetleri arasındaki sınır anlaşmazlıklarını çözme aracı olarak başlayan ancak daha sonra karma bir güvenlik-ekonomik gruba dönüşen bu örgüte yeniden dikkat çekti. Son etkinliğe, yedi yıl aradan sonra Çin'e ilk ziyaretini gerçekleştiren Hindistan Başbakanı Narendra Modi de dahil olmak üzere yaklaşık yirmi lider katıldı. Batı dışı medya, zirveyi küresel sistemik çok kutupluluğa geçişte bir dönüm noktası olarak duyurdu.
Şanghay İşbirliği Örgütü, ABD'nin istemeden de olsa sorumlu olduğu yeni Çin-Hindistan yakınlaşması sayesinde her zamankinden daha canlı bir yapıya sahipken ve BRICS günümüzde dünya çapında bilinen bir isim olsa da, her iki örgüt de bazılarının beklediği gibi aniden değil, ancak kademeli olarak küresel yönetişimi dönüştürecek. Öncelikle, yalnızca geniş kapsamlı iş birliği noktalarında gerçekçi bir şekilde anlaşabilen, ancak beyan ettikleri hiçbir şeyin yasal olarak bağlayıcı olmadığı göz önüne alındığında, son derece çeşitli üyelerden oluşuyorlar.
ŞİÖ ve BRICS ülkelerini bir araya getiren ve aralarında (hem üyeler hem de ortaklar açısından) giderek artan bir örtüşme olan şey, Batı'nın küresel yönetişim üzerindeki fiili tekelini kırarak her şeyin Dünya Çoğunluğu için daha adil hale gelmesi ortak hedefleridir. Bu amaçla, reformların uygulanması için gereken somut etkiyi elde etmek amacıyla BRICS aracılığıyla finansal çok kutupluluk süreçlerini hızlandırmayı hedefliyorlar, ancak bu aynı zamanda ŞİÖ aracılığıyla gelecekteki iç istikrarsızlık senaryolarının önlenmesini de gerektiriyor.
Bununla birlikte, BRICS Bankası, çoğu üyenin karmaşık ekonomik bağımlılığı nedeniyle Batı'nın Rusya karşıtı yaptırımlarına uyuyor ve tam da bu nedenle dolarizasyonun hızlandırılması konusunda isteksizlik de mevcut. Şanghay İşbirliği Örgütü'ne gelince, istihbarat paylaşım mekanizmaları yalnızca konvansiyonel olmayan tehditlerle (yani terörizm, ayrılıkçılık ve aşırıcılık) ilgili olup, büyük ölçüde Hindistan-Pakistan rekabeti tarafından engelleniyor; egemenlikle ilgili endişeler ise grubun bir başka "Varşova Paktı" haline gelmesini engelliyor.
Bu sınırlamalara rağmen, Dünya Çoğunluğu, küresel yönetişimi kademeli olarak dönüştürme hedefleri doğrultusunda her zamankinden daha yakın bir şekilde çalışmaya devam ediyor. Bu hedef, Trump 2.0'ın (İran'a ve Venezuela'ya karşı tehdit olarak) gelişigüzel güç kullanımı ve gümrük savaşları nedeniyle özellikle acil hale geldi. Çin bu çabaların merkezinde yer alıyor, ancak bu, Çin'in bu çabalara hükmedeceği anlamına gelmiyor; aksi takdirde, gururla egemen olan Hindistan ve Rusya, durumun böyle olacağını tahmin etselerdi, bu çabaya katılmazlardı.
Gelişmekte olan süreçlerin tamamlanması büyük ölçüde Çin ve Hindistan gibi önde gelen ülkelerin Batı ile karmaşık ekonomik karşılıklı bağımlılığının, kendi çıkarlarına büyük zarar vermeden aniden sona erdirilemeyecek olması nedeniyle, belki de bir nesil veya daha uzun sürecektir. Bu nedenle gözlemciler, derin bir hayal kırıklığına uğramamak ve sonuç olarak umutsuzluğa kapılmamak için tam teşekküllü çok kutupluluğa hızlı bir geçiş konusundaki iyimser beklentilerini yumuşatmalıdır.
Geleceğe baktığımızda, küresel yönetişimin geleceği, sırasıyla fiili tekellerini korumak ve bu sistemi kademeli olarak BM merkezli köklerine geri döndürecek şekilde (bazı değişikliklerle de olsa) reform etmek isteyen Batı ve Dünya Çoğunluğu arasındaki mücadele tarafından şekillendirilecektir. Ancak, bu iki maksimalist senaryo nihayetinde yürürlüğe giremeyebilir; bu nedenle, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve Afrika Birliği (AU) gibi belirli bölgelere odaklanan alternatif kurumlar, bazı açılardan BM'nin yerini kademeli olarak alabilir.
Yazan : Andrew Korybko
Gazeteci / Politik Analist
World Media Group (WMG) Haber Servisi
Dünya
Dünya
Dünya
