Şehitlerimiz Türkiye'ye Geldi

Gürcistan-Azerbaycan sınırında düşen "C130" tipi askeri kargo uçağında şehit olan askerlerin naaşlarını taşıyan Türk Silahlı Kuvvetlerine (TSK) ait "A400M" tipi askeri kargo uçağı Ankara'ya geldi. Gürcistan'ın Kakheti bölgesindeki Signagi Belediyesinde Gürcistan-Azerbaycan sınırına yaklaşık 5 kilometre uzaklıktaki dağlık bölgede 11 Kasım'da düşen TSK'ya ait "C130" tipi askeri kargo uçağının enkaz alanındaki arama kurtarma çalışmalarında ulaşılan askerlerin naaşları, adli tıp çalışmalarının ardından akşam saatlerinde Tiflis Uluslararası Havalimanı'nda bulunan "A400M" askeri kargo uçağına konuldu.

Tiflis Uluslararası Havalimanı'ndan ayrılan uçak, saat 20.25 sularında Ankara'ya geldi. Milli Savunma Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada "Şehitlerimizin naaşlarını taşıyan A-400M uçağımız Mürted/Ankara’ya iniş yapmıştır. Şehitlerimizin aziz naaşları Adli Tıp Ankara Grup Başkalığına (Keçiören) götürülecektir" denildi.

Adli Tıp Kurumunun önüne kadar uzanan güzergahta trafik polisleri, konvoyu asker selamıyla karşıladı. Vatandaşlar, ellerinde Türk bayraklarıyla Adli Tıp Kurumu önünde toplandı.

Şehitlerin naaşını taşıyan cenaze araçları kuruma giriş yaparken "Şehitler ölmez, vatan bölünmez" sloganları atıldı. Bazı polislerin ve vatandaşların gözyaşlarını tutamadığı görüldü.

İçinde 20 personelin bulunduğu TSK'ya ait "C130" tipi askeri kargo uçağı, 11 Kasım'da Azerbaycan-Gürcistan sınırında düşmüştü. Uçağın düştüğü bölgede arama çalışmaları başlatılmıştı.

AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün yaptığı açıklamada, "Uçağımızın kara kutusu bulunmuş, incelemeler başlatılmıştır. Şehitlerimizin 19'unun naaşına ulaştık. Son naaşımızı arama çalışmalarımız sürüyor." ifadesini kullanmıştı. Milli Savunma Bakanlığından gün içinde yapılan açıklamada da arama çalışmaları sonucunda son şehit naaşına ulaşıldığı duyurulmuştu.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel, "Yine tarifsiz bir acı yaşıyoruz. Azerbaycan’dan ülkemize gelmek üzere havalanan C130 askeri kargo uçağımızın Gürcistan’da düşmesiyle yüreklerimiz dağlandı. Aziz şehitlerimize Allah’tan rahmet, ailelerine, silah arkadaşlarına ve milletimize sabır diliyorum. Ülkemizin başı sağ olsun" dedi.

Hepimizi Yasa Sürükleyen 57 Yaşındaki C-130 Askeri Nakliye Uçağı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Dün Gürcistan'da yaşanan trajik uçak kazasında 20 askerimiz şehit oldu. Kaza yapan C-130EM, "Erciyes" projesiyle modernize edilmiş, 57 yaşında bir kargo uçağıydı. Peki "Hava Kuvvetleri'nin Belkemiği" denilen bu uçak neden düştü? Modernizasyon yeterli miydi, yoksa kritik bir yapısal sorun mu vardı?

Türkiye, dün son dönemlerin en büyük acılarından birini yaşadı. Azerbaycan'dan Türkiye'ye yolculuk yapan Türk Hava Kuvvetleri'ne ait bir C-130E tipi nakliye uçağı, Gürcistan hava sahası içerisinde kaza kırıma uğradı. Yaşanan olayda ne yazık ki 20 kahraman askerimizi kaybettik.

Millî Savunma Bakanlığı'nın konuyla ilgili çalışmaları devam ederken sosyal medya, türlü türlü iddialara ev sahipliği yapmaya başladı. Kimileri bu uçağın Rusya veya İsrail tarafından vurulmuş olabileceğini öne sürdü. Kimileri ise bunun uçağın yaşına bağlı bir kaza kırım olduğunu savundu.

C-130 Hercules uçakları, sık sık kazaya karışan modeller değiller. Ancak bu demek olmuyor ki mükemmeller. Hatta şöyle bir detay var; Türkiye Cumhuriyeti tarihinde yaşanan ikinci C-130 kaza kırım olayı ile karşı karşıyayız. Öyle ki 1968 yılında Manisa'da bir C-130, dağa çarpması sonucu kaza kırıma uğramıştı. O olayda 7 askerimiz şehit düşmüştü.

Manisa'da yaşanan kazanın nedeni neydi?
Manisa'daki kazaya karışan uçakta arıza yoktu. Pilotlar, gece koşullarında analog göstergelerle uçarken araziyi fark etmediler ve ne yazık ki dağa yöneldiler. Suçlu aviyonik yetersizlik, yani uçağın "beyninin" aptal olmasıydı. Ancak bunu yanlış anlamayın. 1968 yılında kullanılan bir uçak için ortalama bir teknolojiden bahsediyoruz.

Bu arada; C-130 Hercules uçakları, sadece Türkiye'de kaza kırım yaşamadı. 1981'de İran, 1992'de Nijerya ve 2021'de de Filipinler'de askeri amaçla kullanılan C-130 modelleri kaza kırıma uğradı. Ayrıca ABD'de de hem kamu hem özel amaçla kullanılan C-130 uçaklarında kazalar yaşandı. Bu kazaların çok büyük bir bölümünün nedeni, gövdede yaşanan sorunlardı.

İşte geldik meselenin en can alıcı noktasına. Türk Hava Kuvvetleri, 1968'deki o "aviyonik" sorunu çözmek için 2006'da TUSAŞ ile Erciyes modernizasyon projesini başlattı.

Bu projeyle envanterdeki 19 uçağın "beyni" tamamen yenilendi: O eski analog göstergeler söküldü, yerine dijital "Glass Cockpit" ekranları, millî uçuş bilgisayarı, GPS ve dijital haritalar takıldı. Kısacası uçak, pilotun iş yükünü azaltan ve 1968'deki gibi dağa çarpmasını engelleyecek modern bir "beyne" kavuştu.

Bu trajediyi daha da karmaşık hâle getiren bir detay daha var: Gürcistan'da düşen uçak, 68-1609 kuyruk numaralı, 57 yaşında bir C-130E olmasına rağmen, tipi "C-130EM" olarak geçiyordu. O sondaki "M" harfi, uçağın TUSAŞ tarafından yürütülen Erciyes projesiyle modernize edildiğini, yani "beyninin" yenilendiğini gösteriyordu. Yani bakımsızlık veya aviyonik sistemlerde yaşanan bir sorun söz konusu değil.

Peki dünkü kaza neden yaşanmış olabilir?

Gövdenin parçalara ayrılmış olması, daha önce yaşanan kazalardan ve elimizdeki bilgilerden yola çıkarak olası bir "metal yorgunluğu" ihtimalini öne çıkarıyor. Ancak tekrar altını çiziyoruz, şu an için nedenini bilmiyoruz. Neyin doğru neyin yanlış olduğunu söyleyecek tek kurum, Millî Savunma Bakanlığı.

Gürcistan'da yaşanan kaza ve yaptığımız araştırmalar, mevcutta kullandığımız C-130B/E filosunun ultra modern beyinlere sahip olduğunu ancak gövde tarafında artık yaşlanmış olabileceklerini gözler önüne seriyor. Peki Türkiye'nin bundan sonraki süreçte ne yapması gerekiyor?

Acil çözüm: Bu filonun acilen yenilenmesi veya -yapılmadıysa- iskelet değişimi yapılması. 

Ancak burada şöyle bir detay var. Millî Savunma Bakanlığı, daha birkaç ay önce İngiltere'nin hizmetten çıkardığı C-130J (Super Hercules) modelleriyle ilgilenildiğini açıklamıştı. C-130J hem modern "beyne" hem de "yeni" bir iskelete sahip olduğu için oldukça mantıklı bir çözüm. Üstelik yaşanan kaza, bunun "acil bir zorunluluk" hâline gelmiş olabileceğini düşündürüyor.

Kalıcı çözüm: Stratejik nakliye uçağında dışa bağımlılıktan kurtulmak. Airbus'ın A400M projesine zaten ortağız. Hatta elimizde 10 kadar A400M bulunuyor. Ancak C-130 gibi daha esnek ve taktik bir platformun yerini dolduracak millî bir projemiz henüz yok. Yerli ve millî imkânlarla geliştirilecek yeni bir uçak projesi, Türkiye'nin bu alanda elinin güçlenmesini sağlayacaktır.

Sözün bittiği yer. 20 canımızı, 20 vatan evladını kaybettik. Milletimizin başı sağ olsun.