Mekatronik Mühendisliği ve Mesleki Temsilin Gerekliliği Üzerine

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Mekatronik Mühendisliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Merdan ÖZKAHRAMAN, Mekatronik Mühendisleri Odası’nın kurulması hakkındaki görüşlerini şu şekilde dile getirmiştir:

Mekatronik Mühendisliği ve Mesleki Temsilin Gerekliliği Üzerine

Mekatronik mühendisliği, modern mühendislik sistemlerinin doğrudan gerektirdiği bütüncül tasarım ve analiz yaklaşımının bir sonucudur. Günümüzde geliştirilen endüstriyel sistemler; mekanik yapı, elektronik donanım, kontrol algoritmaları ve yazılım bileşenlerinin eş zamanlı ve uyumlu biçimde ele alınmasını zorunlu kılmaktadır. Bu gereklilik, mekatronik mühendisliğini uygulama alanı net, teknik içeriği tanımlı ve sistem yaklaşımı güçlü bir mühendislik disiplini haline getirmiştir.

Endüstriyel robotlar, otonom sistemler, akıllı üretim hatları ve gömülü kontrol sistemleri gibi uygulamalarda temel sorun, tekil alt bileşenlerin tasarımından ziyade bu bileşenlerin sistem seviyesinde entegrasyonudur. Mekatronik mühendisliği, bu entegrasyonu merkezine alan bir mühendislik anlayışı sunar. Bu yaklaşım, teorik bilginin sahadaki gerçek sistemlerle tutarlı şekilde buluşmasını sağlar ve mühendislik çözümlerinin sürdürülebilirliğini artırır.

Sanayi tarafında yaşanan dönüşüm, mühendislik yetkinliklerinin de yeniden tanımlanmasını beraberinde getirmiştir. Esnek üretim sistemleri, robotik otomasyon, gerçek zamanlı kontrol ve veri temelli karar mekanizmaları; tasarım, uygulama ve işletme aşamalarında sistem düzeyinde düşünebilen mühendislik profillerine ihtiyaç doğurmaktadır. Mekatronik mühendisleri, bu ihtiyaca doğrudan karşılık veren bir teknik donanıma sahiptir. Bu teknik gerçekliğe rağmen, mekatronik mühendisliğinin mesleki temsiliyetinin kurumsal bir yapı ile desteklenmemiş olması önemli bir eksikliktir. Türkiye’de birçok mühendislik alanı, meslek odaları aracılığıyla meslek tanımlarını, yetkinlik çerçevelerini ve uygulama standartlarını net biçimde ortaya koyabilmektedir. Bu yapılar, mesleki gelişimin sürekliliği ve kamusal görünürlük açısından belirleyici bir rol oynamaktadır.

Mekatronik mühendisliğinde ise meslek alanı fiilen var olmasına rağmen, bu alanı temsil eden bir oda yapısının bulunmaması; mesleki sınırların belirsizleşmesine, yetkinliklerin farklı disiplinler arasında dağınık biçimde algılanmasına ve uygulamada tutarsızlıklara yol açmaktadır. Bu durum, mesleğin kendisinden değil, temsil eksikliğinden kaynaklanmaktadır.

Meslek odalarının bir diğer önemli işlevi, mühendislik alanlarının toplum nezdinde tanınabilirliğini artırmasıdır. Bu etki, özellikle ÖSYM tercih dönemlerinde daha belirgin hale gelmektedir. Bir mühendislik bölümünün meslek odasıyla temsil edilmesi, aday öğrenciler açısından o alanın mesleki karşılığının, sürekliliğinin ve kurumsal zemininin somut bir göstergesi olarak algılanmaktadır. Mekatronik mühendisliğinin bu yapıya sahip olmaması, bölümün teknik içeriği ile sahadaki gerçek karşılığı arasındaki ilişkinin yeterince görünür olmamasına neden olmaktadır. Oysa mekatronik mühendisliği, mezunlarının sanayide üstlendiği roller, Ar-Ge faaliyetlerindeki etkinliği ve akademik üretimiyle güçlü bir mesleki karşılığa sahiptir. Bu karşılığın kurumsal bir yapı ile desteklenmesi, hem mevcut mühendislerin mesleki konumunu güçlendirecek hem de gelecekte bu alana yönelmek isteyen nitelikli öğrenciler için daha net bir çerçeve sunacaktır.

Mekatronik Mühendisleri Odasının kurulması, mesleğin teknik sınırlarını belirleyen, uygulama standartlarını tanımlayan ve mesleki gelişimi yönlendiren bir yapı oluşturacaktır. Bu yapı, akademi, sanayi ve kamu arasındaki etkileşimi daha sistematik hale getirecek; mekatronik mühendisliğinin mühendislik ekosistemi içindeki yerini daha doğru biçimde konumlandıracaktır. Sonuç olarak mekatronik mühendisliği, güncel mühendislik problemlerinin doğrudan gerektirdiği bir uzmanlık alanıdır. Bu alanın kurumsal olarak temsil edilmesi, bir tercih değil; teknik gelişmelerin doğal bir sonucudur. Mekatronik Mühendisleri Odasının kurulması, mesleğin bugünkü uygulama gerçekliği ile kurumsal yapısı arasındaki uyumsuzluğu giderecek gerekli ve gecikmiş bir adımdır. 

Dr. Öğr. Üyesi Merdan ÖZKAHRAMAN

Mekatronik Mühendisliği Bölüm Başkanı 

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi 

Değerli görüş ve fikirleri için Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Mekatronik Mühendisliği Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Merdan ÖZKAHRAMAN hocamıza teşekkür ederiz.