KPMG Türkiye, “Bankacılık Sektörel Bakış - 2025" raporunu yayımladı

KPMG, bankacılık sektörü oyuncularının gündemi yakalayabilmesine ve sağlıklı bir yol haritası çizmesine katkıda bulunmak amacıyla sektörün 2024 yılına kapsayıcı bir bakış sunan raporunu yayımladı. “Bankacılık Sektöre Bakış - 2025" raporunda yer alan Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre 2023 yılında Türkiye'de 63 olan banka sayısı 2024 yıl sonunda 67'ye ulaştı. Bunların 38 tanesi mevduat bankası, 20 tanesi kalkınma ve yatırım bankası, 9 tanesi ise katılım bankası oldu.
 
Dijitalleşme ve müşteri tercihlerindeki değişimlere paralel olarak şube sayısındaki düşüş trendi önceki yıllarda olduğu gibi 2024 yılında da devam etti. 2023 yılında 9 bin 497 olan şube sayısı, 2024 yılında 168 adet azalarak 9 bin 329 seviyesine düştü. Çalışan sayısı ise son üç yıllık dönemde büyük dalgalanmalar göstermese de hafif bir düşüş trendi sergiledi. 2023 yılında 189 bin 107 olan çalışan sayısı 2024 yılında 187 bin 918'e geriledi. Çalışan sayısındaki azalışa rağmen kalkınma ve yatırım bankalarında küçük çaplı artışlar gözlemlenirken genel olarak mevduat bankalarında çalışan sayısında düşüşler yaşandı.
 
Diğer taraftan tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de dijital bankacılık hızla gelişiyor. Verilere göre 2024 yılında aktif dijital bankacılık müşteri sayısı geçen yıla göre 8 milyon 572 bin kişi artarak 119 milyon 160 bin kişiye ulaştı. Bahsedilen aktif dijital bankacılık müşterilerinin 1 milyon 405 bin kişisi sadece "internet bankacılığı" işlemi yaparken, 109 milyon 644 bin kişisi sadece "mobil bankacılık" işlemi yaptı. Hem internet hem mobil bankacılık işlemi yapan kullanıcı sayısı ise 8 milyon 111 bin kişiye ulaştı.
 
“Dijital çeviklik bankacılığın rekabet gücünü belirlemeye devam edecek”
KPMG Türkiye Bankacılık Sektör Lideri ve Şirket Ortağı Kerem Vardar sektör hakkında yaptığı değerlendirmede, “Bankalar, finansal sistemin istikrarını korurken aynı zamanda müşterilerinin değişen ihtiyaçlarına yanıt verebilmek için sürekli bir dönüşüm baskısı altında. Günümüzde yalnızca finansal aracılık görevini yerine getirmek yeterli değil, bankaların dijitalleşen müşteri deneyimini yönetmesi, sürdürülebilirlik ilkelerini iş modeline entegre etmesi ve yüksek belirsizlik dönemlerinde stratejik çevikliğini koruması da gerekiyor. Rekabet faiz oranları veya ürün çeşitliliğinin yanı sıra finansal teknolojiye uyum, veri yönetimi, yeşil finansman kapasitesi ve riskleri öngörme kabiliyeti üzerinden de tanımlanıyor. Önümüzdeki dönemde de dijital çeviklik Türk bankacılığının rekabet gücünü belirleyecek unsuların başında gelecek. Bu raporumuzun da bu alanda sektöre yol göstermesini temenni ediyoruz.” dedi.
 
Sektör bilançosu ve kârlılığı
Raporda yer alan verilere göre 2024 yıl sonu itibarıyla sektörün aktif toplamı 32,7 trilyon TL, mevduat hacmi 18,9 trilyon TL oldu. Mevduat hacmi de yüksek enflasyon ve uygulanan para politikalarının etkisiyle hızlı ve nominal bir büyüme sergiledi. 2023 yılının ikinci yarısında, parasal sıkılaştırma ve makro ihtiyati çerçevede sadeleşme kapsamında atılan adımların etkisiyle kur korumalı mevduat hacminde gerçekleşen düşüş 2024 yılında da devam etti. Sektörün toplam net kârı ise 2024 yıl sonunda önceki yıla göre yüzde 6,2 artış göstererek 2023 yılında gerçekleşen yıllık artış olan yüzde 43,8 seviyesinin oldukça altında gerçekleşti. 2023 yıl sonu itibarıyla 620,5 milyar TL olan net kâr 2024 yılında 658,9 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. Sektörün takipteki alacak hacmi 293,6 milyar TL olurken, menkul kıymetler hacmi de artış göstererek 5,3 trilyon TL'ye yaklaştı. 2023 yıl sonu için yüzde 67,5 olan yıllık menkul kıymet hacmindeki değişimi de 2024 yıl sonu itibarıyla yüzde 31,7 oldu.
 
Krediler
Önemli miktarda kredi büyümesinin yaşandığı son yıllarda, sektörün kredi hacmi 2024 yıl sonunda 16 trilyon TL'ye ulaştı. Sektörde yıllık kredi büyümesi 2023 yıl sonunda yüzde 54 olurken 2024 yıl sonunda yüzde 37,5 olarak hesaplandı. Tüketici kredilerinin 3,9 trilyon TL'ye ulaştığı, hacimdeki büyümenin ticari krediler sayesinde gerçekleştiği görüldü. Ticari kredi hacminin yarısından fazlası yerli para cinsinden gerçekleşti. Kredilerin alt kalemlerine bakıldığında 2024 yıl sonu itibarıyla 2023 yıl sonuna göre tüketici kredilerinin toplam içinden aldığı pay yüzde 23,1'den yüzde 24,2'ye yükseldi. Tüketici kredilerinin de alt kalemlerinde önemli değişimler gözlenmemekle birlikte kredi kartı ve ihtiyaç kredilerinin payları artarken konut ve taşıt kredilerinin payı azaldı. 2024 yılı içerisinde konut fiyatlarında yıl genelinde yaşanan artışlar ve kredi faiz oranlarındaki yükselişler konut kredilerinin büyüme oranını kısıtlamış olmakla birlikte toplam hacim 500 milyar TL'yi aştı. Taşıt kredileri ise taşıt fiyatlarında yaşanan artışlar, genel enflasyon ve para politikalarındaki değişimler doğrultusunda faiz oranlarının yükselmesi ve kredi kullandırımında vade/tutar kısıtlamaları 2024 yıl sonu itibarıyla 2023 yıl sonuna göre yüzde 21,6 azaldı. Sektör, 2024 yılını 293,6 milyar TL düzeyinde takipteki alacak hacmi ile tamamladı.
 
Mevduatlar
Bankaların kaynak yapısında en büyük paya sahip fonlama kalemi olan mevduatlar, 2024 yıl sonunda 17,6 trilyon TL'ye ulaşarak 2023 yılı sonuna göre yüzde 27,5 oranında artış gösterdi. Böylece sektörün mevduat tabanı 2024 yılı itibarıyla 17 trilyon TL seviyesinin üzerine çıktı. Toplam mevduat pastası içinde yabancı para ve yabancı paraya endeksli kıymetli maden mevduatlarının hacmi yüzde 62,8 oranında büyüdü.