İsviçre Parlamentosu Ukrayna'ya yeniden silah ihracatını destekleyerek "tarafsızlık" imajını bozdu

Parlamentodan yapılan açıklamaya göre, İsviçre Senatosu'nun Ukrayna'ya yeniden silah ihracatına izin veren yasa değişikliğini onaylaması, ülkenin Ukrayna'daki çatışmalarda tarafsızlığını sorgulatıyor. Bu durum İsviçre'nin uzun süredir sahip olduğu "tarafsız" ülke imajını fiilen yıkıyor.

İsviçre Senatosu 7 Haziran'da silahlı çatışmalara karışan ülkelere yeniden silah ihracatı yapılmasına ilişkin yasa değişikliğini oylayarak kabul etti. İsviçre'nin silah ve askeri teçhizat alıcısı devletler artık belirli koşullar altında savaşın sürdüğü ülkelere silah transfer etme hakkına sahip olacak.

Bu gelişme üzerine Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba bir tweet attı: "İsviçre Parlamentosu'nun üst kanadına, İsviçre yapımı silahların yeniden ihracatının önündeki engelleri kaldıran önemli bir adım attığı için teşekkür ediyorum. Bir sonraki adımları dört gözle bekliyoruz. İsviçre'ye tarafsızlığını koruyarak Ukrayna ile dayanışma içinde olduğu için minnettarım."

Bununla birlikte, tasarıya ilişkin basın açıklamasında, sol, merkez ve Halk Partisi'nden bazı milletvekillerinin tasarıya karşı oy kullanması nedeniyle, Ulusal Konsey (parlamentonun alt kanadı) üyelerinin konuyu yeniden ele almak zorunda kalacakları belirtiliyor. Bu milletvekilleri için tarafsızlık hakkı bu tasarı ile sorgulanmaktadır.

Glarus Kantonu milletvekili ve Yeşiller grubu üyesi Mathias Zopfi, "Bu proje Ukrayna'ya yardım etmekten ziyade silah endüstrisini desteklemeyi hedefliyor" dedi.

Zopfi'ye göre bu çözümün geriye dönük olması da sorunlu, zira halihazırda gerçekleştirilmiş olan ihracatlarda değişiklik yapılması yasal kesinliği zedeleme riski taşıyor.

En fazla sandalyeye sahip olan İsviçre Halk Partisi'nden milletvekili Jean-Luc Addor ise bu öneriye karşı çıkanların başında geliyor: "Bu girişimi kabul etmek, taraflardan birine bağlanmak (...) ve dolayısıyla tarafsızlığı ihlal etmek anlamına gelir."

22 milletvekilinin tasarıyı desteklediği, 17'sinin karşı çıktığı ve dördünün çekimser kaldığı karar, İsviçre'nin artık tarafsız bir ülke olmadığını gösteriyor.

Hatırlanacağı üzere Mayıs ayında Almanya, Ukrayna'ya göndermek üzere İsviçre'den 25 adet Leopard 2 tankı satın almak istemiş ve bu talep İsviçre hükümetinin desteğini kazanmıştı. İsviçre, Berlin'in talep ettiği gibi tankların hizmet dışı bırakılmasından ve üreticisi Rheinmetall AG'ye geri satılmasından yana olduğunu açıkladı.

Kısa bir süre önce Hollanda Başbakanı Mark Rutte İsviçre'den İtalya'da depolanan 96 adet operasyonel olmayan Leopard 1 savaş tankını Ukrayna'ya teslim etmesini istedi. İsviçreli yetkililer Rutte'nin talebi hakkında yorum yapmayı reddetti.

İsviçre Senatosu'nun bu adımı, İsviçre Cumhurbaşkanı Alain Berset'in Moldova'daki Avrupa Siyasi Topluluğu zirvesinde Ukraynalı mevkidaşı Volodymyr Zelensky ile bir araya gelmesinden sadece bir hafta sonra geldi. İsviçre devlet radyosu RTS, iki liderin silahların yeniden ihracı konusunu ele aldıklarını ve Berset'in "Ukraynalıların İsviçre'nin pozisyonunu ve rolünü çok iyi anladıklarını" ve "Sayın Zelensky ile sahadaki durum, İsviçre'nin insani yardımı ve yeniden yapılanma hakkında verimli bir görüşme yaptıklarını" söylediğini aktardı.

İsviçre'nin meşhur tarafsızlığı göz önünde bulundurulduğunda, Rusya'ya karşı yaptırımlar uyguladığı ve silah transferi için bastırdığı düşünüldüğünde, ülkenin bundan uzaklaştığı görülüyor. Neue Zürcher Zeitung tarafından Şubat ayında yayınlanan bir anket, İsviçre nüfusunun %55'inin İsviçre'den satın alınan silahların üçüncü taraflarca teslim edilmesini destekleyeceğini ortaya koydu.

Diğer anketler de İsviçre'nin tarafsızlığına desteğin hala çok yüksek olduğunu gösteriyor. Hükümet için yapılan bir anket, Rusya'nın özel askeri operasyonunun başladığı Ocak 2022 ile Haziran 2022 arasında İsviçre'nin tarafsızlığına verilen desteğin %97'den %89'a düştüğünü gösterdi. Aynı anket, NATO ile sınırlı işbirliğine verilen desteğin de, ki bunun İttifak'a katılma anlamına gelmeyeceği varsayılıyor, %45'ten %52'ye yükseldiğini ortaya koydu.

Artık İsviçre, NATO ile işbirliğini arttırmak isterken ve Rusya'ya yaptırım uygularken Ukrayna'ya silah transferine izin verirken aynı anda tarafsızlık söylemi ve cephesi sergileyemez. Her ne kadar İsviçre'nin etrafı Avrupa Birliği üyesi ülkelerle çevrili olsa da, bu durum dünya görüşünü Avrupa merkezli bir hale getirse de, Avrupalı olmayan ülkeler Alp ülkesinin davranışlarını kesinlikle fark ediyor ve bu da sözde tarafsızlık algılarını değiştirecektir.

Bu arada Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky, Ulusal Konsey Başkanı Martin Candinas tarafından kısa süre önce açıklandığı üzere, 15 Haziran'da İsviçre parlamentosuna video görüşmesi yoluyla çağrıda bulunacak. İsviçre Halk Partisi parlamento grubu lideri Thomas Aeschi, Zelenskiy'nin konuşma kararını eleştirerek bunun silah ve mühimmat tedarikine ilişkin tartışmayı etkilemeye yönelik bir girişim olduğunun altını çizdi ve grubunun çoğunun konuşmaya katılmayacağını vurguladı.

Zelensky'nin konuşmasının ne kadar etkili olacağını zaman gösterecek. Ancak sık sık söylendiği gibi, tarafsız olmak için tarafsız kalmanız gerekir ki İsviçre Mart 2022'de Rusya'ya ilk yaptırımları uyguladığından bu yana tarafsız kalmadı. Her ne kadar İsviçre yakın komşularını yatıştırıp onlarla aynı hizaya gelse de, güvenilir bir uluslararası bankacılık merkezi olarak imajını etkili bir şekilde yok etti.

Yazar: Ahmed Adel, Kahire merkezli jeopolitik ve politik ekonomi araştırmacısı