Tanım ve Kapsam
İHA karşıtı uçaklar (Counter-UAV aircraft), düşman insansız hava araçlarını (İHA’ları) tespit etmek, izlemek, engellemek veya imha etmek amacıyla özel olarak görevlendirilen veya modifiye edilen hava araçlarıdır. Bu sistemler, geleneksel uçaklardan farklı olarak, daha küçük, daha sessiz ve genellikle otonom çalışan tehditlere karşı mücadele eder.
Bu görev, özellikle alçak irtifada uçan, radardan kaçabilen, hızlı veya sürü şeklinde gelen İHA'lara karşı yapılır. Bu tür tehditler, konvansiyonel hava savunma sistemleri için giderek daha büyük bir zorluk oluşturmaktadır.
Temel Özellikler ve Teknik Gereksinimler
İHA karşıtı görevlerde kullanılacak uçakların şu temel özelliklere sahip olması beklenir:
ÖzellikGereklilik
Manevra kabiliyetiYüksek, düşük hızlarda stabil uçuş
Hız120–300 km/s (orta düzeyde, hızlı dronlara karşı yeterli)
Uçuş süresiEn az 1,5–2 saat
Tespit sistemleriElektro-optik sensör, radar, IR kamera, LIDAR vb.
Müdahale kabiliyetiSilahlı (makineli tüfek, pod, lazer) veya elektronik harp
Dış yük kapasitesiEn az 100–200 kg
Alçak irtifada operasyon50–500 metre arasında etkili devriye uçuşları
Görev Türleri
1.Tespit ve İzleme
Radar ve optik sistemlerle İHA’ların rotası, irtifası ve türü belirlenir.
2.Takip ve Engel Olma
Hedef İHA’ya yaklaşarak sinyal bozucu veya yönlendirilmiş enerji sistemi uygulanır.
3.Doğrudan İmha
Hafif makineli tüfek, lazer silahı veya küçük çaplı füze sistemleriyle İHA etkisiz hale getirilir.
4.Sürü Karşıtı Taktikler
Sürü şeklinde gelen İHA’lara karşı geniş alan taraması yapacak şekilde birden fazla uçak koordineli görev yapar.
Dünyadaki Uygulamalar ve Örnekler
•ABD: OA-1K Sky Warden (Air Tractor AT-802 tabanlı), ABD özel kuvvetleri tarafından İHA karşıtı görevler için modifiye edilmiştir.
•İsrail: Dronlara karşı hava savunması için hem lazer tabanlı sistemler hem de helikopterler ile donatılmış modüler hava araçları kullanılır.
•Çin: Sinyal bozucu sistemlerle donatılmış döner kanatlı insansız hava araçları geliştirmektedir.
•Ukrayna: FPV dronlara karşı özellikle radar destekli sivil pervaneli uçaklar modernize edilmiştir.
Türkiye'de Durum
•HÜRKUŞ-C: Hafif taarruz uçağı olarak, CİRİT ve makineli tüfek podları taşıyabilme özelliği sayesinde İHA karşıtı görevlerde değerlendirilebilir.
•T129 ATAK Helikopteri: Alçak irtifada yüksek manevra kabiliyetiyle keşif ve müdahale görevlerinde kullanılabilir.
•SİHA sistemleri (TB2, Akıncı): Geliştirilen hava-hava mühimmatları (Bozdoğan) ile İHA avcılığı yapılabilir.
•Ancak, sadece bu göreve odaklı, özel hafif uçak sistemleri henüz geliştirilmemiştir.
Zorluklar ve Riskler
•Küçük boyutlu, düşük radar kesitine sahip İHA’ların tespiti zordur.
•FPV ve kamikaze dronlar çok düşük irtifadan ve yüksek hızla saldırabilir.
•Sürü (swarm) saldırılarında tek bir platformun müdahalesi yetersiz kalabilir.
•Yanlış hedefleme durumunda sivil araçlara zarar verme riski doğar.
Sonuç ve Öneriler
İHA karşıtı uçaklar, yeni nesil asimetrik hava tehditlerine karşı maliyet-etkin, esnek ve hızlı müdahale edebilen çözümler sunar. Özellikle:
•Kritik altyapıların korunması,
•Sınır hattı güvenliği,
•Asimetrik savaş alanlarında mobil hava savunması
açısından önemli bir stratejik boşluğu doldurabilirler.
Türkiye’nin atması gereken adımlar:
•Yalnızca İHA karşıtı görev için tasarlanmış hafif hava platformları geliştirmek,
•Mevcut uçak ve SİHA'lara yönlendirilmiş enerji silahları, jammer sistemleri ve hızlı tepki sistemleri entegre etmek,
•THK ve üniversiteleri içeren savunma-sanayi iş birlikleriyle yeni nesil hafif uçak projelerine yönelmek.
Yazarlar:
Dr.Av.Alp Aslan
Prof.Dr. I.Hamit Hancı
Adli Bilimciler Dernegi
Teknoloji
Teknoloji
Teknoloji
