Canan Alkın: “Robot Teknolojilerini Bünyesinde Bulunduran İlk Robot İstihdam Ajansıyız”

Robot İstihdam Ajansı olarak 2023 hedefleriniz neler?

Robot kullanımı rekabette yeni nesil başarı kriteri arasında, tıpkı insan kaynağı gibi belirgin bir fark yarattığı için yükselen değer haline geliyor. Artık daha iyi bir gelecek için, insanların ve robotların birlikte çalışması gereken yeni dünya düzenindeyiz. Üretimden hizmete, müşteri beklentileri daha hızlı, ucuz ve akıllı hale geliyor. Bizde sektör geliştikçe büyüyeceğiz.Türkiye’de hatta Avrupa’ da bu tür bir iş modeli yok o nedenle Türkiye ile sınırlı kalmak istemiyoruz. Biz ilk Robot headhunter olarak hem yerli ve yabancı teknolojik partnerle portföyümüzü genişletmeyi, hem de müşterilerimize destek sağlayarak onları doğru robot teknolojileri ile buluşturarak maliyet fayda zaman tasarrufu sağlamayı hedefliyoruz. Restoranlarda servis veren robotlarımız şu an sahada, mobil otonom robot sayısının 2023 yılında da katlanarak artacağını hizmet sektöründe otel, restaurant, avm lerde birçok işi üstleneceklerini düşünüyorum. Aynı şey dijital çalışanlar içinde geçerli birçok firmada farklı iş rollerini üstlenerek gerek boş kadrolara destek sağlayacaklar gerekse çalışanların iş yükünü hafifletecekler. Tüm şirketler küresel e ticaretten payını almak, rekabet avantajı sağlamak, dijital ekonomide veriyi anlamlandırabilmek için çevik bir şekilde altyapılarını hazırlamalılar. Robot teknolojilerinin doğru ve hızlı bir şekilde planlanması entegre edilmesi rekabet avantajı sağlayacak ve büyüme kaçınılmaz olacaktır.

Türkiye’de bir ilki gerçekleştirmek için Robot İstihdam Ajansı olarak girişim yapmak size nereden ilham verdi?

Bunu anlatabilmem için önce dijital çalışanı anlatmam gerekiyor. Dijital çalışan; önceden tanımlanmış iş rolleri ile eşleşen insan işlerini birebir modelleyerek ve taklit ederek tüm iş sürecinizi eksiksiz tamamlayan, sisteme gömülü, içerisinde RPA, OCR, ML, AI bulunan no kod automation teknolojilerdir. Kolay ve zahmetsiz kurulumu ile şirketinizdeki tüm sistem ve uygulamalarınız ile entegre olabilir. Örneğin; ERP den, iş emirlerini alıp üretim birimine aktarır, eş zamanlı planlama yaparak analiz ve raporlamaları yönetir, Stok yönetiminden, Puantaj hesaplamalarına, insan kaynaklarından, Ar-Ge yönetimine kadar her alan, sektör ve departmanda çalışabilir. 7/24 çalışabilme, 0 hata, 39 dil konuşma ve 48 saat sonra işe hazır hale gelebilen bu yetenekleri head hunter gibi departman bazında istihdam etme fikri doğdu ve ilk Robot head hunter olarak, Robot İstihdam Ajansı kuruldu. Sadece bu teknolojilerle sınırlı kalmayıp mobil otonom robotlar (fiziksel bedeni olan, restoran, otel, avm de servis ve karşılama yapan robotları ve üretimde kullanılan kolaboratif robotları portföyümüze ekleyerek farklı robot teknolojilerini bünyesinde bulunduran ilk Robot İstihdam Ajansı haline geldik.

Robot İstihdam Ajansı olarak bünyenizde 3 adet robot modeli bulunduruyorsunuz, bu robotların özelliklerinden bahseder misiniz?

Birincisi; işbirlikçi teknolojiler dediğimiz, sisteme gömülü/klavye içerisinde tamamen sanal ortamda varlığını sürdüren Dijital çalışan teknolojisi; Yapay zeka, makine öğrenimi ve robotik süreç otomasyonu no kod automation teknolojilerdir. Kurulumu kolay, ekonomik, kullandıkça ödeme seçeneği olan, ekibin üyesi gibi hukuktan, finansa imalattan, perakendeye her sektörde çalışabilirler. Birebir iş rolünüzü taklit ettikleri için metal yakalılar da deniyor. 7/24 çalışır, İşlem hızını arttırarak zaman tasarrufu sağlar, ön ve arkada çalışan operasyonları birbirine bağlar, karmaşık verileri düzenler. Tekrarlayan işler arasında sıkışıp kaldık. Bu insan olarak eleştirel düşünme potansiyelimizi, yaratıcılığımızı ve verimliliğimizi düşürüyor. Aynı zamanda özel ve iş hayatı arasında denge kurmak zorlaşıyor. Tam da bu noktada işbirlikçi teknolojilerin, insanları üretkenliğe, inovasyona, sosyalleşmeye yani gerçek işimizi yapmaya teşvik edeceğini düşünüyoruz. Ayrıca coğrafyadan bağımsız global iş gücünde ve yetenek krizi açığına da alternatif çözüm sağlayarak organizasyonu rahatlatacaklardır. İkincisi; Fiziksel olarak hareket edebilen Mobil- otonom robotlar; Yapay zeka, sesli etkileşim, haritalama özelliği sayesinde konum bulma, algılama, yola çıkma, güvenlik gibi hareket işlevine sahip robotlar. Görsel kamerası ve gövdesinde ekranı olan, belli bir taşıma kapasitesine sahip (30-40 kg) servis robotları. Bu robotları otel, avm, restoran, hastane, market,resmi daireler açık alan, fuar, konser vb. etkinliklerinizde ister karşılama, refakat, yönlendirme, ister gezinti modunda, isterseniz servis hizmetinde kullanabilirsiniz. Aynı zamanda günlük yapılan işlerin verilerine göre gerçek zamanlı veri akışı sağlar. Bunlarda aynı şekilde tekrarlayan işleri çalışanların üzerinden alarak hızlı yanıt ve müşteri memnuniyeti sağlarlar. Günde 24 saat çalışabilir, çalışanların ve müşterilerin en sevdiği robotlarımız Üçüncüsü; kolaboratif robotlar; çoğu zaman insan vücudunun parçalarına (ele, kola) benzeyen endüstriyel, İnsanlarla, diğer makinalarla işbirliğine dayalı (kolaboratif) çalışan, yüksek hassasiyete ve teknolojiye sahip esnek, güvenle ve ekonomik koşullarda çalışabilen robotlar diyebiliriz. Cobotlar; manuel yapılan, sürekli tekrar eden,riskli, zorlu işleri üstlenirken bir yandan kalite ve verimliliği artırıp, iş güvenliği ve çalışan memnuniyeti sağlıyorlar. Tüm sektör ve her ölçekteki üretim, hizmette kullanılabiliyor, çok hızlı projenlendirilebiliyorlar. Üretim personelinin kullanabileceği gelişmiş son teknolojiler olup, az alan kaplamasıyla sağladığı alan tasarrufu ve enerji verimliliği ile işletmelerin maliyetlerini azaltıyorlar. Üreticiler, süreçlerine doğru robot istihdamı entegre ederek üretkenlik ve karlılıkta artış,zaman yönetiminde iyileşme ve hammaddede fire oranında düşüş sağlayarak robot teknolojisine yaptıkları yatırımın geri dönüşünü hızlandırabilirler. Bu robotlar; sağlıktan tarıma, otomotiv, beyaz eşya, kimya, cam, mobilya, gıda, elektronik, metal, seramik, kâğıt gibi birçok sektörde kullanılabilir.

Son dönemin pandemi sonrası en yoğun kullanılan sistemleri e-ticaret mağazaları oldu. Birçok girişimci satışlarını internet üzerinden yürütüyor. Robot çalışanların e ticarette markalara katkısı neler olacaktır? (Depolama, lojistik, satış, veri girişi, pazar araştırması, rakip analizi vb.)

Akıllı telefon, bilgisayar hatta sosyal medya hesaplarımız içerisinden dünyanın bir yerindeki üretici ve tüketiciye çok kolay ulaşarak 7/24 elektronik ortamda alışverişimizi hızla gerçekleştirebiliyoruz. Bir yandan zamandan tasarruf sağlarken, bir yandan yaptığımız bu eylemlerin bütünü dijital ayak izimiz yani “veri” lerimizi son derece önemli bir hale geliyor. E ticarette, operasyonel süreçleri doğru bir şekilde yönetmek değişen Pazar eğilimlerini, müşteri tercihlerini anlamak, geçmiş olayların kaydını alarak bütün bu parametrelerden anlamlı iç görüler elde etmek için veriyi doğru okumak, anlamlandırmak gerekiyor. İşte tam da bu noktada, veriyi ayıklamak, toplamak, analiz etmek, algoritmalar oluşturmak robotlara, bu verileri yorumlamak, yatırım, ürün, strateji vb. kararları planlamak, değer yaratmak kısmını insanlara bırakmak gerekiyor. E ticaretin en güçlü başarı kriteri robotlar olacaktır. Robotun çalışma kaynağı, yani oksijeni veridir, güçlü veri yönetimi rekabet avantajı sağlayarak daha kişiselleştirilmiş hizmetler sunulmasını, gelirleri artırmayı ve yeni pazarlara açılma fırsatı sunacaktır. E ticaretin her alanında robot kullanımı son derece önemlidir. Dijital ekonomide, global işgücü dijital çalışanlarla mümkündür.

Robot çalışanların demeyelim/ Robotlar diyelim hangi sektörde ön plana çıkmasını bekliyorsunuz, neden bu sektörler ön plana çıkacak ve sizlerin katkısı ne olacak?

Robotlar, her sektörde kullanılmaya başlayacak 2025 yılında bu teknolojilerin bazıları görünür, çoğu zaman neredeyse görünmez olacak şekilde tamamen entegre edilecektir. IFR Frankfurt’ 2022 raporuna göre hizmet sektörüne yönelik servis robotları %37 oranında arttı. Türkiye içinde hizmet sektöründe net oran veremesekte bir artış var. Ev içi görevler için kullanılan robotlar,en büyük tüketici robotları grubunu oluşturuyor. 2021 yılında yaklaşık 19 milyon adet (+%12) satıldı.Yükselen enerji fiyatları, ara ürün fiyatları küresel ekonomiyi zorlasa da toplamda, küresel robot kurulumlarının 2022 yılında %10 büyüyerek yaklaşık 570.000 adede ulaşması bekleniyor. Otomotiv endüstrisi, dünya çapında endüstriyel robotlara yapılan önemli yatırımlar nedeniyle endüstriyel robotların en kritik uygulamalarından biri olarak kabul ediliyor. Otomotiv sonrası yiyecek içecek, elektronik, endüstriyel robotlar, Tıbbi robotlar hızlı bir şekilde büyümeye devam edecek,inşaat, tarım, gıda ambalaj olarak sıralayabilirim.

Şirketlere maliyet tasarrufu açısından neler kazandırıyorsunuz, hangi departmanlarda daha ağırlıklı tasarruf sağlayabilirsiniz? (iK, satın alma, satış - pazarlama vb.)

Robot İstihdam Ajansı olarak; ihtiyaca yönelik robot teknolojileri ile şirketleri buluşturarak zaman, para ve strese karşı tasarruf sağlıyoruz. Dijital yatırımın dijital yığına dönüşmemesi için, ihtiyaca ve iş sürecini en uygun robot teknolojilerini titiz bir ön analiz ile belirleyerek, performans verimlilik kriterlerini müşteriye sunuyor, böylece yanlış robot seçimini önlüyoruz. Satış ve satış sonrası hizmetlerin değerlendirilmesi, öngörülemeyen riskleri, yaşadığımız deneyimleri paylaşarak kararı şirkete bırakıyoruz. Yerli yabancı geniş aday portfoyumuz sayesinde robotların güçlü zayıf yönlerini sektör uyumluluklarına hakimiz. Robotların kurulumu sonrası veri ve raporlamaları analizleri, süreç değerlendirmelerini sunarak yatırımın geri dönüş hızını kendileri ile paylaşıyoruz. Dijital çalışanlara değinecek olursak; işten çıkarma güçlüğü olmaması, sgk, yol, yemek vb. yan haklar olmaması sebebiyle ekonomikler, ayrıca kullandıkça öde modeli ile kısa süreli, proje bazlı (part-time gibi) kiralama yapabiliyorsunuz. Departman anlamında bir tasarruftan ziyade ihtiyaç olan iş rolünün otomatikleştirecek kısmını robota devretmek gibi yorumlamak gerek, böylece insan çalışanların üzerine yığılan işleri hafifleterek motivasyon sağlıyoruz.. Yetkinliklerini daha iyi kullanır hale geliyorlar.

Şirketler dijital çalışanlarla çalışmaya başladıklarında insan çalışanlar işsiz kalma konusunda endişelenmeli mi?

Dijital çalışanlar bir kişiyi yada departmanı asist eden teknolojiler ve robotların hangi görevi nereye kadar yapacağı organizasyonun kararına bağlıdır. Sorunuz “Uzun vadede teknolojik gelişmeler nedeniyle insanların işsiz kalması sorunu ortaya çıkacak mı ?” olursa;- Kısa cevabı, evet. Hiç endişelenmeye gerek yok demek safça bir yaklaşım olur, özellikle hizmet sektöründeki işlerin yerini alma potansiyeli yüksektir. İkinci olarak çok hızlı yayılmaktadır. Üçüncüsü işleri daha mobil hale getirmektedir. Ancak bu işgücü kaybının ne kadar büyüklükte olacağı hususu belirsizdir. Çünkü otomasyon, verimsiz işçilere duyulan ihtiyacı azaltmakta, nitelikli çalışanlara olan ihtiyacı ise artırmaktadır. Başka bir açıdan sadece işgücü talebini azaltmamakta, aynı zamanda işgücü arzını daha küresel bir işgücü piyasasına yaymaktadır. Online alışverişler sonrası perakende sektöründeki değişim lojistiğe kaydı burada kayıp işte mi sektörde mi? bu perspective ile yaklaşılmalı..Teknoloji daima yeni iş olanakları yaratır.

Robot teknolojisinin istihdam üzerine etkisinde üç temel kriter bulunmakta, önceki teknolojilerden farklı olarak tüm sektörleri, işleri ve işçileri etkilemektedir Bu teknolojiler ile kısa sürede haşır neşir olan işletmeler aynı personel sayısı ile minimum yüzde 35 oranda artan kapasiteyi karşılayabileceklerdir.

Dünya ekonomik forum raporu 2025 yılında 85 milyon işin robotlar tarafından yapılacağı ancak 97 milyon yeni istihdam olacağını açıklamıştır. Sanatla, zanaatla ilgili işler önem kazanacak. Robotlar operasyonel karışıklığı, ağır ve tehlikeli işleri, sayısal analiz ve raporlamaları tekrarlayan sevmekten hoşlanmadığımız monoton işleri alarak bizlere daha insani iş özel yaşam dengesi olan bir ortam sağlayacak. Eleştirel düşünme, tasarlama, odaklanma, yapmaktan hoşlandığımız kendimize vakit ayırabileceğimiz zamanı daha iyi planlayabileceğimiz bir altyapı sağlayacaktır Robotlar insanların işlerini elinden almayacak aksine tekrarlayan, monotonlaşan ve dikkatimizi dağıtan bizi asıl işimizi yapmaktan alıkoyan eleştirel düşünme, inovatif, yaratıcı olma, iş özel yaşam dengesini sağlayacak. Yeni dönemde iş hayatımızın odağında değil hayat odaklı iş yaklaşımı bakış açısıyla yaklaşacağız.

Şunun altını özellikle çizmek isterim; burada asıl amaç insanlarla makinelerin yerini değiştirmek değil, insanları makinelerle destekleyerek iş sürecini iyileştirmek olmalıdır. Şirketlerin misyonu; maliyeti düşürerek, üretimi artırmak ve her zaman yeni istihdam imkanı yaratmaktır.

Endüstri 5.0 hakkındaki görüşleriniz nelerdir?

Öncelikli hedefi elbette süper akıllı toplum, İnsan odaklı, esnek ve sürdürülebilir strateji ile toplumun teknoloji ile işbirliği sağlaması. Dijitalleşmenin ve robotların etkisini ekonomik ve sosyolojik açıdan değerlendirerek insanların makine ve robotlarla olan ilişkisinin en verimli biçimde sağlanmasını öneriyor. Bunu sağlamanın yolunu da akıllı toplum modeli olarak ön görüyor.

Temel unsurlar arasında otomasyon, robotizasyon, büyük veri analitiği, akıllı sistemler, sanallaştırma, yapay zeka, makine öğrenimi ve Nesnelerin İnterneti bulunuyor. İnsanların daha iyi ve daha hızlı çalışarak verimlilik ve üretkenliğin ötesini hedefleyen bir endüstri vizyonu sunuyor ki daha önce hiç bu kadar radikal bir vurgu görmemiştik..Kâr ve büyümeden çok insanları ve gezegeni merkeze koyuyor.

Geleceğin Endüstrisi yaklaşımı, endüstriye, kişilere ve topluma faydalar sağlar. Çalışanları güçlendirir ve çalışanların gelişen becerilerini ve eğitim ihtiyaçlarını karşılar. Endüstrinin rekabet gücünü arttırır ve en iyi yetenekleri çekmeye yardımcı olur.Yapay zeka da dahil olmak üzere dijital teknolojiler için insan merkezli bir yaklaşım benimsenmesi, dijital becerilerimizin artması ve yeniden vasıflandırılması anlamına gelmektedir. İnsan önem kazanıyor, Tesla CEO’su Elon Musk bile şirketindeki aşırı otomasyonun bir hata olduğunu itiraf etti.Robotlar insanlardan çok daha tutarlı ve hassas çalışmalarda daha iyi olsalar da, esnek değiller ve bizi insan olarak tanımlayan uyarlanabilirlik ve eleştirel düşünme konusunda yetersizler. İnsanlarla birlikte çalışan robotlar, hayatımızı iyileştirerek amaçlarını yerine getirebilirler.

Bu teknolojilerden kaçmak yerine insan/makine etkileşimlerinden nasıl yararlanabileceğimizi, en iyi sonuçları nasıl elde edebileceğimize odaklanmak en doğrusu olacaktır.