BYD'nin Gelişi ve Çin'in Şikayeti

Yapılan açıklamada, Türkiye’nin Çin’den ithal edilen otomobillere uygulanan ek gümrük vergilerinin söz konusu şikâyetin ana unsuru olduğu kaydedildi. Açıklamada, “Türkiye’nin aldığı ayrımcı tedbir DTÖ kurallarına aykırıdır ve korumacı niteliktedir. Türkiye’yi DTÖ kurallarına uymaya ve tedbirlerini derhal düzeltmeye çağırıyoruz” denildi. Çin’in DTÖ’ye sunduğu istişare talebi, bir ticaret anlaşmazlığında ilk resmi adım olarak dikkat çekerken, söz konusu anlaşmazlıkların genelde bu aşamada çözüme kavuşturulduğu biliniyor.

Türkiye, Mart 2023’te Çin’den ithal edilen elektrikli taşıtlar için yüzde 40 ilave gümrük vergisi uygulanması kararı almıştı. Böylece, Çin’den ithal elektrikli araçlarda gümrük tarifesi yüzde 50’ye çıkmıştı. Bu yılın temmuz ayında ise bu vergilerin kapsamını genişleten Türkiye, içten yanmalı motora sahip (benzinli, dizel, hibrit) araçlar ile ticari araçları da yüzde 40 ilave gümrük vergisine tabi tutmaya başladı. Türkiye ayrıca 2023 itibarıyla, AB ve serbest ticaret anlaşması kalan Çin, Japonya G. Afrika gibi ülkelerden ithal edilen tüm elektrikli araçlar için de 7 bölgede 20 servisin bizzat kuruma, temsilci bulundurma ve çağrı merkezi açma gibi şartlar getirmişti.

BYD’nin Manisa’da kuracağı fabrikanın tüm izinlerinin alındığı bir dönemde bu haberin geçilmesi ise ilginç bir durum ortaya çıkardı.  Birbiriyle tezat gibi görünen bu iki gelişme aslında uzlaşmaz çelişkiler değil. Hatta BYD’nin Manisa’da kuracağı üretim tesisi için; Elektirikli araçlarla ilgili mevzuatın düzenlenmesini sağlayabilir.  Eğer bu şekilde olumlu tarafından bir gelişme olmaz ise; Manisa İkinci bir “Vokswagen Vakası” yaşamış olur.

******

Manisa’da fabrika kuracağını açıklayan BYD’nin projeleriyle ilgili ÇED raporu ortaya çıktı: İlk Çin yatırımına son adım. Rapora göre 200 bin adetlik kapasiteyle kurulacak fabrikada 2026 yılının ilk çeyreğinde üretim olacağı öngörülüyor. 

Dünyanın en çok elektrikli ve şarj edilebilir hibrit otomobil üreticisi BYD’nin (Build Your Dreams) Manisa’da kurmayı planladığı fabrikayla ilgili sona geliniyor. Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde yıllık 200 bin adetlik kapasiteyle kurulacak fabrikanın “Çevresel etki değerlendirmesi gereklidir” (ÇED) raporu yayımlandı. Taban alanı 962 bin 958 metrekare olan alanda 1 milyon 368 bin 275 metrekare kapalı alana sahip fabrikanın yanı sıra üretilen araçlar için test parkuru ve bir de ArGe binası olacak. 

Toplam yatırım miktarı 1 milyar dolar olacak fabrika üretime geçtiğinde üç vardiyada toplam 12 bin kişi istihdam edilecek. 2025 yılı başında gerekli izinlerin ve belgelerin tamamlanmasıyla inşaatın başlaması, 2025 yılı sonunda makine kurulumunun, 2026 ilk çeyreğindeyse üretimin başlaması planlanıyor. ÇED raporundaki bilgilere göre 200 bin adetlik kapasitenin 30 bini elektrikli otomobil, 170 bini ise şarj edilebilir hibrit otomobil için ayrılmış. Bu rakamlar pazar isteklerine göre değişebilecek. 

PARÇALAR ÇİN VE TÜRKİYE’DEN

Fabrika alanında pres, gövde kaynak, boyahane, montaj hatlarından oluşan ana üretim binalarının dışında şasi, iskelet, elektrikli motor montajı, batarya montajı, tampon, fren balatası, koltuk ve klima üretimi için planlanmış üretim alanları da olacak. Raporda “Araç üretimi için gerekli diğer parçalar ise Çin ve Türkiye’den tedarik edilerek” cümlesi bulunuyor. Buradan yola çıkılırsa bazı parçalar dışında Türk otomotiv yan sanayisine hem ticari hem de teknoloji transferi açısından fazla katkısı olmayacağı düşünülebilir. 

Bu bilgiler ışığında BYD Turkey Otomotiv Limited Şirketi’nin otomobil üretiminde kullanılan bazı parçaların da üretim fabrikalarını içeren yatırımıyla ilgili teşvik belgesi imzalandıktan sonra henüz açıklanmayan sayıda ithal araç için yüzde 40 ek mali yükümlülükle birlikte elektrikli araçlara yönelik AB ülkeleri ve serbest ticaret anlaşması yapılan ülkeler dışında kalanlara uygulanan yedi bölgede 20 servisin distribütöre ait olması gibi kurallarda muaf olacağı daha önce açıklanmıştı. 

Şarj edilebilir hibrit otomobiller için de aynı kurallar uygulanmaya başlansa da BYD’nin bu kısıtlamalardan da muaf olacağına kesin gözle bakılabilir. Yaklaşık 1.5 yıllık sürede kaç ithal araç getirebileceği, Türkiye’de üretilecek araçlarda yerlilik oranının ne kadar olacağı gibi bilgiler için yatırım teşvik belgesinin açıklanması gerekiyor. BYD Türkiye, 4 Kasım’da basın toplantısı düzenleyeceğini açıkladı, yani tüm bilgiler en geç bu tarihte ortaya çıkacak.