Yemen Trump'a Ukrayna'ya Karşı Uygulayabileceği Bazı Dersler Verdi

Beş New York Times (NYT) gazetecisi işbirliği yaparak bu hafta başında “Trump Neden Aniden Husi Milislere Karşı Zafer İlan Etti” konulu detaylı bir rapor hazırladı. Zaman kalırsa tamamını okumaya değer, ancak bu yazıda bulgular özetlenecek ve analiz edilecektir. Öncelikle, CENTCOM şefi General Michael Kurilla İsrail benzeri hedefli suikastlar gerçekleştirmeden önce Husilerin hava savunmasını zayıflatmak için sekiz ila on aylık bir kampanya önerdi, ancak Trump bunun yerine 30 günde karar kıldı. Bu çok önemli.

ABD'nin bölgedeki en üst düzey askeri yetkilisi Husilerin hava savunma sistemlerinin sayısını ve bunlara ciddi zarar vermenin ne kadar zaman alacağını zaten biliyordu; bu da Pentagon'un Husilerin kontrolündeki Kuzey Yemen'i zaten bölgesel bir güç olarak gördüğünü, Trump'ın ise uzun sürecek bir savaştan kaçınmak istediğini gösteriyor. O halde ABD'nin ilk ay boyunca hava üstünlüğünü sağlayamamış olması şaşırtıcı değil; bu nedenle o zamana kadar birkaç MQ-9 Reaper insansız hava aracını kaybetti ve uçak gemilerinden birini sürekli tehditlere maruz bıraktı.

Bu dönemde harcanan 1 milyar dolarlık mühimmat, bu bombardıman kampanyasının artan maliyetlere değip değmeyeceği konusunda yönetim içinde önceden var olan bölünmeleri derinleştirdi. Yeni Genelkurmay Başkanı Orgeneral John Caine, bunun Asya-Pasifik'ten kaynakların çekilmesine neden olabileceğinden endişe ediyordu. Trump Yönetiminin büyük stratejik hedefinin Çin'i daha güçlü bir şekilde çevrelemek için “Asya'ya (geri) dönmek” olduğu düşünüldüğünde, bu bakış açısı muhtemelen Trump'ın nihai hesaplamalarında belirleyici oldu.

Umman'ın, ABD'nin İran'la yürüttüğü nükleer müzakereler kapsamında kendilerini ziyaret eden elçisi Steve Witkoff'a, ABD'nin Husileri bombalamayı bırakmasını, onların da Amerikan gemilerini hedef almayı bırakmasını ama İsrail'e yardımcı olduğunu düşündükleri gemileri hedef almamasını önererek Trump için “mükemmel bir çıkış yolu” sağladığı bildiriliyor. Bu, söz konusu ülkenin bölgesel meselelerdeki büyük diplomatik rolüne dikkat çekerken, ABD'nin başarısız olduğunu fark etmesine rağmen kampanyasını yüzünü kurtaracak şekilde nasıl sonlandıracağını bilemediğini de gösteriyor.

İki yol düşünüldü: operasyonları bir ay daha hızlandırmak, bir “seyrüsefer serbestisi” tatbikatı yapmak ve Husiler kendilerine ateş açmazsa zafer ilan etmek; ya da kuzeyde yeni bir saldırı başlatmak için yerel Yemenli müttefiklerin kapasitesini güçlendirirken kampanyayı sürdürmek. Her iki planın da, bir ABD jetinin daha uçak gemisinden düşmesi ve onlarca kişinin öldüğü bir ABD saldırısının ardından Trump'ın ani zafer açıklaması lehine rafa kaldırıldığı bildirildi.

NYT'nin raporundan beş sonuç çıkarılabilir. Öncelikle, Husilerin kontrolündeki Kuzey Yemen halihazırda bölgesel bir güç ve bir süredir de öyle; bu statüyü Körfez koalisyonunun yıllar süren bombardımanına ve devam eden kısmi ablukaya rağmen elde ettiler. Bu etkileyici başarı, dayanıklılıklarını ve uyguladıkları stratejilerin etkinliğini ortaya koyuyor. Kuzey Yemen'in dağlık coğrafyası bunda tartışmasız bir rol oynamıştır ancak tek etken bu değildir.

İkinci sonuç ise Trump'ın çok sınırlı süreli bir bombardıman kampanyasına izin verme kararının daha en başından mahkum olduğu. Trump ya Kuzey Yemen'in halihazırda bölgesel bir güç haline geldiği gerçeğinden tam olarak haberdar değildi, belki de askeri yetkililer onu kızdırırlarsa kovulacakları korkusuyla otosansür uyguluyorlardı ya da ABD'nin onları sadece kısa bir süre için bombalamasında art niyetliydi. Her halükarda Husilerin sadece birkaç ay içinde yok edilmesine imkan yoktu.

Optikler her yönetim için önemlidir ve Trump'ın ikinci yönetimi yakın geçmişteki tüm yönetimlerden daha fazla öncelik veriyor; ancak üçüncü sonuç, stratejik riskler artmaya ve maliyetler birikmeye başladığında, meydan okuyarak iki katına çıkmak yerine aceleyle geri çekilmesidir. Bu durum, ego ve mirasla ilgili çıkarların her zaman politika formülasyonlarını belirlemediğini gösteriyor. Bu nedenle hiç kimse onun Ukrayna'dan kaçıp gitmeyeceğinden emin olamaz.

Yukarıdakilere dayanarak, Trump Yönetiminin Umman'ın “mükemmel rampaya” yol açan talep edilmemiş önerisini kabul etmesi, ABD'nin karıştığı çatışmaları yatıştırmak için dost ülkelerden gelen önerileri dinleyeceğini ve bunun Ukrayna için de geçerli olabileceğini gösteriyor. Trump'ın bu hafta ziyaret edeceği üç Körfez ülkesi de Rusya ve Ukrayna arasındaki görüşmelere ev sahipliği yapma ya da görüş alışverişini kolaylaştırma konusunda rol oynadı, dolayısıyla çıkmazı aşmak için bazı barış önerilerini paylaşmaları mümkün.

Son olarak, Çin faktörü bugünlerde ABD'nin yaptığı her şeyin üzerinde duruyor; Trump'ın Husilere karşı yürüttüğü başarısız bombardıman kampanyasını, üst düzey yetkilileri tarafından Asya'ya gönderilmesi daha iyi olacak değerli mühimmatın israf edildiği konusunda bilgilendirildikten sonra aniden sona erdirmesinin bildirilen nedenlerinden biri de bu. Aynı şekilde Trump, Körfez ülkelerinin kendisine iletebileceği, barış görüşmelerinin çökmesi halinde Ukrayna'ya verdiği desteği meydan okurcasına iki katına çıkarmanın stratejik maliyetlerine ilişkin benzer argümanlarla ikna edilebilir.

Trump'ın Yemen fiyaskosundan çıkardığı dersleri Ukrayna Çatışmasını sona erdirme çabalarıyla birleştirdiğimizde, barış görüşmelerinin çökmesi halinde ilk başta içgüdüsel olarak Ukrayna'ya desteğini iki katına çıkarması, ancak kısa süre sonra üst düzey yöneticileri ve/veya dost ülkeler tarafından caydırılması mümkündür. Elbette ülkesinin kayıplarını arttırmak yerine bu kayıpları azaltması en iyisi olacaktır ancak Putin'le ilgili giderek artan duygusal paylaşımları, görüşmelerin çökmesi halinde onu suçlayabileceğine ve aşırı tepki verebileceğine işaret ediyor.

Bu nedenle ABD üzerinde nüfuz sahibi olan barışsever ülkelerin Rusya ve Ukrayna arasındaki çıkmazı aşmak için akıllarındaki yaratıcı diplomatik önerileri derhal paylaşmaları her zamankinden daha önemli. Trump, Ukrayna'da Yemen benzeri bir fiyaskoya doğru sürükleniyor; Rusya'nın stratejik cephaneliği göz önüne alındığında bu fiyaskonun nükleer riskleri de olabilir, ancak “mükemmel bir çıkış yolu” ortaya çıkarsa ve Trump bunu kabul etmenin “Asya'ya dönüşüne” yardımcı olacağına ikna olursa bunu önlemek için hala zaman var.