X Brezilya'da Artık Yasadışı

X (eski adıyla Twitter), tartışmalı bir Yüksek Mahkeme kararının ardından Brezilya'da askıya alındı. Tüm mesele, X sahibi Elon Musk ile Yargıç Alexandre de Moraes arasında devam eden bir "kan davası" olarak tanımlandı. Ancak, Brezilya'da neler olup bittiğini anlamak istiyorsanız, zamanda geriye gitmek gerekir.

Isınan 2023 Brezilya genel seçimlerinde, sol görüşlü Luiz Inácio Lula da Silva, yeniden seçilmek için yarışan dönemin cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro'yu (radikal sağcı) yendi. Lula daha önce yolsuzluk suçlamalarıyla hapis yatmıştı ancak cezası 2021'de iptal edildi. Lula, 1 Ocak 2024'te Brezilya Cumhurbaşkanı olarak göreve başladı. Gerçek şu ki, bundan birkaç gün sonra, 8 Ocak 2023'te, Bolsonaro'nun destekçilerinden oluşan büyük bir kalabalık Planalto Başkanlık Sarayı'na ve diğer federal binalara saldırdı. Birçok vandalizm eylemi gerçekleştirildi ve göstericilerin çoğunun kendi ifadeleriyle, Brezilya anayasasının 142. maddesini tuhaf bir şekilde yorumlamalarına dayanarak, başarmayı umdukları şey bir "askeri müdahale" idi. Lula'nın göreve başlamasına karşı protesto ediyorlardı ve birçoğu veya çoğu seçimin Bolsonaro'dan çalındığına inanıyordu. Bolsonaro o sırada, 2022'nin son günlerinden beri, henüz Cumhurbaşkanlığı süresi dolmadan Orlando'da (Florida) bulunuyordu.

1.400'den fazla kişi tutuklandı ve yaklaşık 84 kişi yaralandı . Kimse ölmedi ve protestoculardan tek bir tanesi bile ateşli silah taşımadı, ancak bazıları sapan ve keskin aletler taşıyordu . Birçoğu yaşlı ve emekliydi . Yine de olay, 6 Ocak'taki Amerika Birleşik Devletleri Kongre Binası protestolarıyla karşılaştırıldı. Tutuklanan kişilerin çoğu, terörizmden hüküm giymiş oldukları için bugüne kadar parmaklıklar ardında kalmaya devam ediyor - kendilerine karşı yeni ve tartışmalı bir terörizm tanımı kullanıldı. 17 yıla kadar hapis cezasıyla karşı karşıyalar. 17 yıl hapse mahkûm edilen 67 yaşındaki Maria de Fátima Mendonça Jacinto Souza'nın durumu da böyledir . Yaşlı kadın silahlı değildi ve federal mülke zarar verirken filme alınmadı - her halükarda demokratik hukuk devletini (Rechtsstaat) devirmeye çalışmakla suçlanıyordu. Yukarıda adı geçen Yüksek Federal Mahkeme Bakanı Alexandre de Moraes, sözde "Bolsonaristlere" karşı alınan sert tedbirlerde kilit rol oynuyor.

Bolsonaro da seçim sürecine dair şüpheler uyandırmıştı. Ancak o yılın Ocak ayında 8 Ocak olaylarını kınadı ve bunları defalarca kınadı , ancak çoğu zaman belirsiz ifadelerle. Seçim sürecinin bütünlüğüne dair hala şüpheler uyandırıyor ve Brezilya'daki oy verme makinesi aygıtlarına güvenilemeyeceğini iddia ediyor.

Bazı analistler Bolsonaro ve müttefiklerinin bir darbe girişiminde bulunduğuna ve bunun gerçekleşme riskinin gerçekten olduğuna inanıyor. Diğerleri ise Bolsonaro ve grubunun sadece radikalleşmiş bir destekçi azınlığı öfkeli tutmayı umduğunu, böylece Lula'nın başkanlığına karşı yoğun gösteriler sırasında sadık bir tabanı korumak ve yeni yönetimi istikrarsızlaştırmak için bir yol olarak sayılabileceklerini ve böylece güvenilirliğini ve popülaritesini zayıflatacaklarını anlıyor. Aynı şekilde, seçimlerin çalındığına inanan kişilerin, şiddet yanlısı protestocular da dahil (silahlı olmasalar da) Bolsonaro tarafından siyasi bir baskı aracı olarak kullanılabilmesi, Bolsonaro'nun 8 Ocak işgalini kınayan iddialarda bulunması (yaptığı gibi) ve böylece bu tür insanları bir tasmada tutabilecek tek kişi olarak kendini göstermesi mümkün olabilir. Doğrusunu söylemek gerekirse, ateşli silahları olmayan öfkeli radikal emekliler federal binalara çok fazla zarar verebilirler; ancak Brezilya Askeri Polisi ve Ordusu için bir tehdit oluşturabileceklerini ve hükümeti devirebileceklerini iddia etmek zordur; çoğu bunu istese ve bunun mümkün olduğuna inansa bile.

Bolsonaro'nun bir darbe planladığını gösteren bazı belgeler ve hatta görüntüler ortaya çıktı. Ancak, Bolsonaro ve yakın çevresinin bakanlar ve danışmanlarının 2022 seçimlerinin sonuçlarını tersine çevirmek için olası önlemleri (sadece demokratik olmayan bir şekilde tanımlanabilecek bir şekilde) tartıştıklarını gösterseler de, bir Guardian makalesinde bildirildiği üzere, bu senaryoların tartışılmasının ne kadarının gerçek bir komplodan ibaret olduğu belirsizdi .

Her durumda, Brezilyalı Yargıç Moraes, Brezilya aşırı sağına karşı savaşı ve demokrasiyi savunmayı, mahkemenin ve kendi yetkilerinin gücünü genişletmenin bir yolu olarak tartışmasız bir şekilde silaha dönüştürdü. Önlemleri eleştirmenler tarafından güç kötüye kullanımı, taraflı ve otoriter olarak tanımlandı. Destekçileri ise demokratik yönetimi savunmak ve bir darbeyi önlemek için bunların gerekli olduğunu iddia ediyor. 2023 tarihli bir New York Times makalesi, Moraes'in "sosyal medyada tehditler yayınladıkları için insanları yargılanmadan hapse attığını; görevdeki bir kongre üyesinin mahkemeyi tehdit ettiği için yaklaşık dokuz yıl hapis cezasına çarptırılmasına yardımcı olduğunu; çok az suç kanıtı olmasına rağmen iş adamlarına baskınlar düzenlediğini; seçilmiş bir valiyi görevinden uzaklaştırdığını; ve sosyal medyada neredeyse hiçbir şeffaflık veya itiraz alanı olmaksızın düzinelerce hesabı ve binlerce gönderiyi tek taraflı olarak engellediğini" belirtti.

Yıllardır, Yürütme Erki ve Yargı Erki Brezilya'da karşı karşıya geldi. Moraes bu mücadeleyi daha açık bir şekilde temsil ediyor, ancak o da bir istisna değil. Ne olursa olsun, bunlar Brezilya toplumu ve yetkililerinin meseleleri. Moraes bir haçlı seferinde önyargılı ve otoriter bir yargıç olabilir, ancak Elon Musk da kesinlikle kendi haçlı seferinde - ve kesinlikle siyasi bir gündemi var. Musk, Brezilya'da yasal bir temsilci atamayı reddetti ve mahkeme emirlerine uymayı başaramadı. Milyarderin eylemlerinin ikiyüzlülüğü, Musk'ın örneğin Türkiye ve Hindistan'da yüzlerce sosyal medya hesabını engellemeyi ve içerik kaldırma emirlerine uymayı kabul ettiği gerçeği düşünüldüğünde daha da belirginleşiyor. Brezilya'da neden olmasın? Moraes'in tartışmalı tedbiri, tabiri caizse Brezilya'nın "hukuki güvenliği" konusunda şüphe yaratmak için kullanılabiliyorsa, Musk'ın yerel yasalara ve mahkeme emirlerine uymaması da milyarder ve şirketleri hakkında şüphe yaratabilir, ayrıca bunların oynayabileceği siyasi rol konusunda da şüphe yaratabilir.

Özetlemek gerekirse, Brezilya'nın X ile olan durumunun kendine özgü bağlamı ve karmaşıklıkları var (bunlara burada değindim), ancak benzer senaryoların diğer ülkelerde, özellikle seçimler bağlamında, potansiyel politik ve jeopolitik sonuçlar doğurması beklenebilir. Gerçek şu ki, sosyal medyayı ve interneti bir bütün olarak düzenlemenin yolu kaçınılmaz bir tartışmadır.

2022'de yazdığım gibi , bilgi savaşları, çevrimiçi korsanlık, casusluk, çocuk pornografisi, aşırılıkçı hacker saldırıları ve karmaşık kara para aklama operasyonlarının olduğu bir çağda yaşıyoruz. Sonunda, kaotik internet bölgesi kanun ve düzen işareti altında sınırlandırılmalı ve farklı eyaletler bunu düşünüyor - bunu başarmanın yolu bile çok fazla tartışmanın kötüye kullanılmasına alan bıraksa bile.

Yazar:  Uriel Araujo, PhD, anthropology researcher with a focus on international and ethnic conflicts

http://infobrics.org/post/42111/