Türkiye İçin Öne Çıkan Bulgular

Uluslararası Eğitim Başarılarını Değerlendirme Kuruluşu (IEA) tarafından dört yılda bir düzenlenen TIMSS (Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırması), 4. ve 8. sınıf öğrencilerinin matematik ve fen bilimleri alanlarındaki başarılarını değerlendirmektedir. Dünya genelinde birçok ülkenin katıldığı bu kapsamlı araştırma, eğitim sistemlerinin performansını karşılaştırmalı olarak analiz etmek, öğretim programlarının etkisini ölçmek ve uzun vadeli başarı eğilimlerini izlemek açısından kritik bir rol oynamaktadır.
 
TIMSS 2023 Türkiye İçin Neler Söylüyor?
TIMSS 2023 bulguları, Türkiye'nin uluslararası eğitim değerlendirmelerinde geçmişte sıkça karşılaşılan olumsuz tabloların aksine, önemli bir iyileşme ve başarı örneğine işaret etmektedir. Türkiye'nin özellikle 4. sınıf düzeyindeki fen bilimleri başarısında, eğitimde dünya çapında yüksek performans gösteren Singapur, Çin ve Güney Kore'nin ardından dördüncü sıraya yerleşmesi, dikkat çekici bir başarı olarak kayda geçmiştir. PISA 2022 bulgularıyla birlikte ele alındığında ülkemizin fen bilimlerinde yakaladığı ivme önemli görülmektedir.
 
Türkiye'nin eğitimdeki performansındaki bu iyileşme, birçok faktörün etkisiyle şekillenmiş olabilir. Bu faktörlerin anlaşılabilmesi için daha fazla analiz ve değerlendirme gerekmektedir. Bu bağlamda, ulusal değerlendirme çalışmalarının gerekliliğinin bir kez daha vurgulanması yerinde olacaktır.
 
Türkiye'nin TIMSS 2023'te elde ettiği başarının ne kadar sürdürülebilir olduğu, eğitim sisteminin yapısal reformlarının ne kadar derinleştiği ve bu başarıların her düzeydeki öğrenciye ulaşma kapasitesinin ne ölçüde genişlediği gibi soruların yanıtları, ülkemizin eğitim politikasındaki gelecek yönelimleri için kritik öneme sahiptir. Ulusal değerlendirme çalışmalarının artırılması, elde edilen başarıların daha detaylı bir şekilde analiz edilmesini sağlayarak, eğitimdeki güçlü yönlerin pekiştirilmesine ve zayıf alanların iyileştirilmesine olanak tanıyacaktır. Ayrıca, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması için alınacak tedbirler, bu başarıların toplumun tüm kesimlerine yayılmasını ve eğitimdeki eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasını sağlayacaktır. Bu verilerin, yalnızca mevcut durumu yansıtan başarı göstergesi olarak değil, eğitim sistemini daha kapsamlı bir şekilde değerlendirme fırsatı olarak görülmesi önemlidir.
 
TIMSS 2023 Bulgularından Türkiye İçin Öne Çıkanlar

BAŞARI SIRALAMALARI
Türkiye TIMSS 2023'te, tüm sınıf düzeyi ve alanlarda bugüne kadarki en yüksek başarı sırasını elde etmiştir. 8. sınıf matematik alanı dışında tüm sınıf düzeylerinde ve alanlarda başarı düzeyi en yüksek ilk 10 ülke arasında yer almıştır. Türkiye;

• 4. sınıf düzeyinde 59 ülke arasında, Matematik alanında 8. (+15), Fen alanında 4. olmuştur (+15).
• 8. sınıf düzeyinde 44 ülke arasında, Matematik alanında 13. (+7), Fen alanında 7. olmuştur (+8).

BAŞARI DÜZEYİ
TIMSS 2023'te Türkiye'nin tüm sınıf düzeylerinde (4. sınıf ve 8.sınıf) ve alanlarda (matematik ve fen bilimleri) başarı puanları TIMSS 2019'a kıyasla artmıştır ve bu puanlar uluslararası ortalamanın üzerindedir.

• 4. sınıf düzeyinde matematik başarısı TIMSS 2011 değerlendirmesinden bu yana artış göstermektedir. 4. sınıf öğrencilerinin matematik başarısı;
  • TIMSS 2019'dan TIMSS 2023'e 30 puan artmıştır.
  • Türkiye'deki öğrencilerin 4. sınıf matematik puanı (553) uluslararası  ortalamanın (503) 50 puan  üzerindedir.
• 4. sınıf düzeyinde fen bilimleri başarısı TIMSS 2011 değerlendirmesinden bu yana artış göstermektedir. 4. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri başarısı;
  • TIMSS 2019'dan TIMSS 2023'e 44 puan artmıştır.
  • Türkiye'deki öğrencilerin 4. sınıf fen bilimleri puanı (570) uluslararası ortalamanın (494) 76 puan  üzerinde yer almıştır.
• 8. sınıf düzeyinde matematik başarısı TIMSS 1999'dan bu yana artış göstermektedir. 8. Sınıf öğrencilerinin matematik başarısı;
  • TIMSS 2019'dan TIMSS 2023'e 13 puan artmıştır.
  • Türkiye'deki öğrencilerin 8. sınıf matematik puanı (509) uluslararası ortalamanın  31 puan (478) üzerinde yer almıştır.
• 8. sınıf düzeyinde fen bilimleri başarısı TIMSS 1999'dan bu yana artış göstermektedir. 8. Sınıf öğrencilerinin fen bilimleri başarısı;
  • TIMSS 2019'dan TIMSS 2023'e 15 puan artmıştır (530) .
  • Türkiye'deki öğrencilerin 8. sınıf fen bilimleri puanı (530) uluslararası ortalamanın (478) 52 puan  üzerinde yer almıştır.

BAŞARI PUANI EN ÇOK DEĞİŞEN ÜLKELER
Türkiye TIMSS 2023'te tüm sınıf düzeyleri ve alanlarda en fazla puan artışı gösteren ülkeler arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Türkiye, TIMSS 2023'te;

• 4. Sınıf matematik alanında başarı puanını 30 puan artırarak en fazla puan artışı gösteren ülke olmuştur. Türkiye'yi Polonya (+26), Karadağ (+24), Suudi Arabistan ve Litvanya (+18) izlemektedir. Başarı puanı en fazla azalan ülkeler Kazakistan (-25), İran (-23), Azerbaycan (-21) ve Amerika Birleşik Devletleri (-18) olurken, Danimarka, Fransa, Güney Kore, Japonya ve Finlandiya başarı puanı düşen ülkeler arasındadır.
• 4. Sınıf fen bilimleri alanında başarı puanını 44 puan artırarak en fazla puan artışı gösteren ülke olmuştur. Türkiye'yi Suudi Arabistan (+25), Katar (+23), Birleşik Arap Emirlikleri (+22), İngiltere (+19) ve Polonya (+19) izlemektedir. Başarı puanı en fazla azalan ülkeler Kazakistan     (-28), Güney Kıbrıs (-24), Kuveyt (-19) Bahreyn (-18) ve Güney Afrika (-16) olurken Güney Kore, Japonya, Finlandiya İsveç, Norveç ve Amerika Birleşik Devletleri başarı puanı düşen ülkeler arasındadır.
• 8. Sınıf matematik alanında başarı puanını 13 puan artırarak en fazla puan artışı gösteren 4. ülke olmuştur. Türkiye'yi, İngiltere (+10), Katar (+8), Güney Afrika (+7) ve Gürcistan (+5) izlemektedir. Başarı puanı en fazla azalan ülkeler Bahreyn (-55), Malezya (-50), Kazakistan (-33) olurken, Norveç, Fransa, Güney Kore ve Finlandiya başarı puanı düşen ülkeler arasındadır.
• 8. Sınıf fen bilimleri alanında başarı puanını 15 puan artırarak en fazla puan artışı gösteren 2. ülke olmuştur. Türkiye'yi, İngiltere (+14), Birleşik Arap Emirlikleri (+13) ve Katar (+7) izlemektedir. Başarı puanı en fazla azalan ülkeler Fas (-67), Ürdün (-39) Kazakistan (-35) olurken Japonya, Güney Kore, Finlandiya, Avustralya, Norveç ve Fransa başarı puanı düşen ülkeler arasındadır.

MATEMATİK VE FEN BİLİMLERİ YETERLİK DÜZEYLERİ
Türkiye'de, TIMSS 2023 sonuçlarına göre; 4. ve 8. sınıf matematik ve fen bilimleri alanlarında, TIMSS 2011'den itibaren alt düzey ve alt düzeyin altında kalan öğrenci oranları azalırken, üst ve ileri düzeydeki öğrenci oranları artış göstermiştir.
Matematik Yeterlik Düzeyi

• Alt düzeyin altında kalan 4. sınıf öğrenci oranı 2011'den bu yana 16 yüzde puan azalarak %7 olmuştur. TIMSS ortanca değerinde bu oran %9'dur.
• 4. Sınıfta ileri düzeyde başarı gösteren öğrenci oranı TIMSS 2019' a kıyasla 9 yüzde puan artarak %24'e ulaşmıştır. Bu değer TIMSS ortanca değerinden (%7) oldukça yüksektir.
• Alt düzeyin altında kalan 8. sınıf öğrenci oranı %19'dur; bu oran TIMSS ortanca değeri ile aynıdır. Bu oran Türkiye için TIMSS 2019'da %20'dir.
• 8. sınıfta ileri düzeyde başarı gösteren öğrenci oranı TIMSS 2019'a kıyasla 5 yüzde puan artarak %17 olmuştur. Bu oran TIMSS ortanca değerinden (%7) daha yüksektir.

Fen Bilimleri Yeterlik Düzeyi

• Alt düzeyin altında kalan 4. Sınıf öğrenci oranı TIMSS 2011'den bu yana 22 yüzde puan azalarak %2 olmuştur. TIMSS ortanca değerinde bu oran %10'dur.
• 4. Sınıfta fen bilimlerinde ileri düzeyde başarı gösteren öğrenci oranı TIMSS 2019'a göre 14 yüzde puan artarak %26'ya ulaşmıştır. Bu değer TIMSS ortanca değerinden (%7) oldukça yüksektir.
• Alt düzeyin altında kalan 8. Sınıf öğrenci oranı %10'dur; bu oran TIMSS ortanca değerinde %20'dir. Bu oran Türkiye için TIMSS 2019'da %12'dir.
• 8. sınıfta ileri düzeyde başarı gösteren öğrenci oranı TIMSS 2019'a kıyasla 4 yüzde puan artarak %17 olmuştur. Bu oran, TIMSS ortanca değerinden (%6) daha yüksektir.