Markaloji : “ Yolların Özgür Ruhu Mustang”

Ford Mustang, Ford tarafından Ford Falcon modelinden esinlenerek üretilen otomobil, ilk kez 9 Mart 1964'te Ford'un Michigan Dearborn'daki tesislerinde üretilmiştir. 17 Nisan 1964 yılındaki New York Fuarında görücüye çıkan otomobil 1964 yılında başrolünde Sean Connery'in oynadığı James Bond Goldfinger(Altın Parmak) filminde boy göstermiştir. Ayrıca 17 Şubat 2008'de ABD'de gösterime giren Knight Rider sinema filminde de kendi kendine hareket edebilebilen, konuşabilen akıllı otomobil KITT ise 5. nesil Ford Mustang GT500KR Shelby kullanılmaktadır.

Ford, yeni bir spor araba tasarlamaya başladığında bu yeni arabaya, arabanın gücününü temsil edecek birkaç isim (Mustang, Cougar, Torino, Venice) [1] üzerinde karar vermeye çalışıyordu. Aracın yönetici tasarımcısı John Najjar , 2.Dünya Savaşı P-51 Mustang savaş uçağı hayranıydı ve Mustang ismini Ford'a önerdi[2][3]. Bu uçağın 2.Dünya Savaşındaki başarısı ve Ford'un üreteceği bu yeni arabaya yakışan bir isim olacağından, Ford yeni aracına "Mustang" ismini koymaya karar verdi.

Mustang, Amerikan otomobil üreticisi Ford tarafından yine kendi ürettikleri Ford Falcon modelinden esinlenilerek üretilen ve artık efsaneler arasına ismini yazdırmış bir “Pony Car”. Hatta “Pony Car” sınıfının doğuşu da Ford Mustang ile birlikte olmuş. İlk olarak 1962 yılında konsept olarak üretilen 2 kapılı ve 4 kapılı Mustang modellerinden sonra Mustang’in ilk seri üretim versiyonu 1964 yılının ortalarında satışa sunuldu. 1964 buçuk model Mustang olarak anılan bu modelden sonra beş kez günümüze kadar beş farklı jenerasyonu daha üretilen Mustang günümüzde e otomobil tutkunlarının beğenisini kazanmaya devam ediyor.

Birinci Nesil (1964 – 1973)

Ford’un o dönemde başında olan isim Lee Iacocca’ydı ve Mustang’in ilk versiyonu olan T-5 konseptinden sorumlu olan isim de Iacocca’nın yardımcısı ve Ford’un baş mühendisi Donald N. Frey’di. 1962 yılında üretilen konseptin olumlu yorumlar alması ve 2 kapılı Thunderbird’ün satışlarının düşmesi sebebiyle T-5 konseptinin seri üretim versiyonunun üretilmesine karar verildi. İlk üretilen Ford Mustang’ler 1964 yılının ortalarında satışa sunulduğu için 1965 model değil de 1964 buçuk model olarak anılmaya başlandı. İlk çıkan Mustang’de 2.8 litre hacminde sıralı 6 silindirli motor ve üç ileri şanzıman sistemi kullanılıyordu. 1965 yılının sonlarında bu motor yerine “T-Code” adı verilen 3.3 litrelik 120 beygir gücündeki motor ve “C-Code” adı verilen 4.7 litre hacminde 200 beygir güç üretebilen V8 motor kullanılmaya başlandı. Mustang’in performans versiyonu olan Mustang GT’de ise o dönemde diğer modellerden farklı olarak 225 beygir gücünde V8 motor, ön ızgaraya yerleştirilmiş sis farları, ve özel gerliştrilmiş fren diskleri bulunuyordu. Ayrıca 1965 yılında Mustang’in efsanesi Shelby modeli doğdu ve Mustang GT’yle aynı özellikleri taşıyan Shelby sadece yeni üretilen “fastback” kasa tipiyle satışa sunuldu.

1965 Mustang Fastback

1967 yılına kadar küçük makyajlar dışında büyük değişimler göstermeyen Mustang, 1967 yılında ilk büyük değişikliğini geçirdi. Orijinal tasarımın tamamen yeniden geliştirilmesiyle tasarlanan yeni Mustang, eski modeline oranla daha da büyümüştü ve artık kaputunun altında büyük V8 motorlar yer alabiliyordu. 1967 model Mustang GT’de artık 6.4 litre hacminde, 320 beygir güç üretebilen V8 motor yer alıyordu. 1968 yılının ortalarında ise bu güçlü motora ek olarak 7.0 litre hacminde ve 335 beygir güç üretebilen “Cobra Jet” motoru da seçenekler arasına eklendi. 1967 model Mustang’lerin iç kısmı da elden geçmişti. Mustang’in “deluxe” iç döşeme paketinde bu segmente “Pony Car” adını veren Mustang’in o ünlü koşan atının kabartmalı işlemesi, yeni ahşap konsol, koltuk düğmeleri ve özel kapı panelleri eklenmişti. Bu dönemde ayrıca Shelby modelinden esinlenlerek üretilen California Special Mustang ya da diğer adıyla Mustang GT/CS üretildi. 1968 model Mustang GT Fastback, başrolünde Steve McQueen’in oynadığı 1968 yapımı “Bullitt” filminde yer aldıktan sonra özel bir yere sahip oldu ve o filmde kullanılan iki araçtan biri hâlâ sergilenmekte.

1969 yılında makyajlanan Mustang artık eskisine oranla biraz daha yüksekti ve 97 milimetre kadar daha uzundu. Ayrıca ızgaranın içinde ve dışında yer alan dörtlü ön far sisteminin ilk kullanıldığı Mustang’ler de 1969 yılında üretilen modellerdi. Bir önceki modelde “fastback” adı verilen kasa türü artık “sportsroof” olarak adlandırılmıştı. 1969 yılında ayrıca Trans-Am yarışları için özel olarak Boss 302 modeli ve NASCAR yarışları için özel olarak da Boss 429 modelleri üretildi. Mustang’lerin bu üstün performanslı yarış versiyonlarına günümüzde halen rastlayabilmek mümkün. Boss 302’lerden 1628 adet, Boss 429 modelinden de sadece 859 adet üretilmesi onları daha da özel kılıyor. Ayrıca yine 1969 yılında Mustang’in daha ekonomik versiyonu olan Mustang E’den de sadece 50 adet üretildi. Bu ekonomik modelde 4.1 litrelik bir motor bulunuyordu.

1969 yılında ayrıca Shelby Mustang’lerin üretimi tamamen Ford’a geçti. GT-350 ve GT-500 adında iki farklı model olarak üretilen Shelby Mustang’lerin GT-350 versiyonunda 5.8 litre hacimli 290 beygir güç üretebilen bir motor, GT-500 modelinde ise 7.0 litrelik “Cobra Jet” motor bulunuyordu. İki Shelby Mustang modeli de hem “sportsroof” hem de convertible seçenekleriyle satışa sunulmuştu.

1971 model Mustang bu sefer General Motors’tan Ford’a geçen Semon Knudsen tarafından tanıtıldı. Yeni modellerde yine yaklaşık olarak 7 santimetrelik bir genişleme gözleniyordu. Bu genişlemenin amacı Mustang’in kaputunun içine yeni 7.0 litrelik V8 motoru sığdırabilmekti. Bu yeni model de tıpkı eski modellerde olduğu gibi hardtop, sportsroof ve convertible olarak satışa sunuldu.

1972’de yenilene emisyon kuralları gereğince Mustang’lerin motor seçenekleri değiştirildi ve en büyük motor seçeneği 5.8 litre hacmindeki motor olacak şekilde ayarlandı.

İkinci Nesil (1974 – 1978)

1973’te yaşanan petrol krizi yüzünden yüksek performanslı “Pony Car” segmentinin düşüşe geçip onların yerine daha düşük yakıt tüketimli araçların tercih edilmesi yüzünden motoru küçülen ve giderek daha da sedana benzemeye başlayan Ford Mustang’ler in ikinci nesli 1974-1978 yılları arasında üretildi. 1974 yılında satışa çıkan ikinci nesil Mustang’ler artık “ekonomik sürüşün eğlenceli yolu” olarak görülüyordu. 3 kapılı hatchback ve coupe versiyonlarıyla satışa çıkan ikinci nesil Mustang’lerin temel motoru ise 2.3 litrelik SOHC I4 motordu. Dış tasarım olarak 1964’te üretilen ilk nesil Mustang’e benzeyen ikinci nesilde Ford’un yeni ekonomik aracı Ford Pinto’da kullanılan birçok malzeme de kullanılıyordu. Pertol krizi zamanlarının gözdesi olan eknonomik araç kategorisine giren yeni Mustang’lerden 1974 yılında 296,041 adet satıldı ve böylece 1974 model Mustang tüm zamanların en çok satılan altıncı Mustang modeli olarak tarihe geçti.

Petrol krizinin etkileri 1975 yılında geçmeye başlayınca o yıl Mustang’in motor seçeneklerinin arasına 4.9 litre hacminde bir V8 motor eklendi. Ayrıca araçların güçleri artık brüt değil de net olarak verilmeye başlanmıştı ve bu yeni V8 motor da 140 beygir güç üretebiliyordu.

1976 yılında Mustang için özel olarak “Stallion” ve “Cobra” aksesuar paketi opsiyonları satışa çıktı. “Stallion” paketi için özel jantlar ve siyah ızgara seçeneği sunulurken “Cobra”da bunlara ek olarak ön ve arka spoiler ve ön ızgaraya yerleştirilen bir kobra yılanı amblemi sunuldu.

1978 yılında “Cobra”ya ek olarak “King Cobra” yani Kral Kobra paketi Mustang seçeneklerinin arasına dahil oldu. Sadece V8 motor ile satılan “King Cobra”larda derin hava girişleri, şeritler ve Pontiac Trans-Am’daki gibi kaputun üzerine yerleştirilen bir kobra yılanı deseni yer alıyordu. Mustang King Cobra’lardan sadece 4,313 adet üretildi.

İkinci nesil Mustang’ler başarılı bir satış grafiği yakalayınca 1979’da yeni bir Mustang serisi üretilmeye başlandı.

Üçüncü Nesil (1979 – 1993)

Üçüncü nesil Ford Mustang’ler 1978-1993 yılları arasında, Ford’un birçok alanda kullanılan Fox platformu üzerine kuruldu. 1993 yılında son kez üretildiği tarihe kadar birçok kez makyajlanan Mustang’in üçüncü nesli, Mustang hayranları tarafından “dört ön far sistemi” olan 1979-1986 dönemi ve ızgarası olmayan 1987-1993 dönemi şeklinde ikiye ayrılıyor.

1979-1982 yılları arasında Ford Fairmont ve Mercury Zephyr için üretilen Fox platformu üzerinde yükselen bir Mustang vardı. Yeni Mustang artık daha uzundu ve hem coupé hem de hatchback versiyonlarıyla geliyordu. Tasarım olarak diğer Mustang’lere hiç benzemeyen üçüncü nesil Mustang’lerde temel motor olarak 2.3 litre hacminde 88 beygir güç üreten ve Ford Pinto’da kullanılan motor kullanılıyordu. En güçlü motor seçeneği olarak 4.9 litrelik 140 beygir güç üreten Windsor V8 motor seçeneği sunulmuştu fakat 1979 sonlarındaki ikinci petrol krizinden sonra bu motorun yerini 4.2 litre hacimli daha küçük bir V8 motor devraldı. 1980-81 yılları arasında 120 beygirlik güçle en az güç üreten V8 Mustang motoru da buydu. 1982 yılında petrol krizinin etkilerinin azalmasıyla 4.9 litrelik V8 geri döndü ve üzerinde yapılan geliştirmelerle artık 157 beygir güç üretebiliyordu. Mustang’in Cobra seçeneği ise bu yıllardan sonra üretilmedi. Bunun yerine L, GL, GLX ve GT modelleri üretildi.

1983 yılında Ford’un yeni tasarım anlayışına göre makyajlanan yeni Mustang’ler üretilmişti ve bu yeni modellerle birlikte ön ızgaranın görünmü de değişmeye başlıyordu. 1984 yılında GL ve GLX versiyonlarının üretimi durdu ve sadece L, LX, GT ve Turbo GT modelleri üretilmeye başlandı. Ayrıca 1984 yılında Mustang’lerin 20’nci yılına özel olarak 5,260 adet Mustang GT 350 üretti. Bu özel serinin dışı Oxford Beyazı, içi ise Kanyon Kırmızısı rengindeydi. Özel GT 350’nin motor seçenekleri de 2.3 litrelik turbo ya da 4.9 litrelik V8 motordu. 1984 yılında ayrıca 2.3 litre hacimli turbo motorlu Mustang SVO modeli de ilk kez satışa sunuldu. 1986 yılına kadar satılmaya devam eden Mustang SVO’nun motoru ilk olarak 175 beygir, sonra 205 beygir ve 1986 yılında son olarak da 200 beygir güç üretebiliyordu. 1985 ve 1986 yıllarında da Mustang GT’nin performansını artırmak adına bir dizi geliştirme yapıldı.

1987 model Mustang’in hem içinde hem de dışında bir dizi yenilik yapıldı ve bu yeniliklerden en göze çarpanı da Mustang SVO’da hakim olan Ford’un yeni tasarım anlayışına bağlı kalınarak tasarlanan ön ızgara tasarımıydı. Bunun yanı sıra 4.9 litrelik bir V8 motor kullanılmaya da başlanmıştı. 1989 yılından itibaren üretilen Mustang’ler ise 1993 yılına kadar çoğu küçük olan görsel değişikliklerle üretilmeye devam etti. 1993’te Ford’un yeni açılan SVT (Special Vehicle Team) tarafından üretilen Mustang SVT Cobra ise o dönemdeki en yüksek performanslı Mustang modeliydi ve 235 beygir güç ve 380Nm tork üreten bir V8 motora sahipti. Ayrıca yine 1993 yılında bir Mustang’de ilk kez opsiyonel olarak CD çalar seçeneği sunuldu.

Dördüncü Nesil (1994 – 2004)

Dördüncü nesil Ford Mustang 15 yıl aranın ardından ilk kez tasarımını büyük ölçüde değiştirerek 1994 yılında kullanıcıların karşısına çıktı. Yeni Mustang’de kullanılan platform, bir önceki Fox platformunun yenilenmiş versiyonu olan “SN-95” platformuydu. Yeni Mustang’in temel versiyonu 145 beygir güç ve 292Nm tork üretebilen 4 ileri otomatik şanzımanlı V6 motor ile birlikte geliyordu. Mustang’in yeni tasarımıyla birlikte araçta gürültü ve titreşim azaltma sistemleri de geliştirildi. Dış tasarımındaki yeniliklerin yanı sıra yeni Mustang’in içinde de o dönemde üretilen diğer Ford’lardakine benzer yenilenen kokpit tasarımı uygulandı. 1995 yılında standart olarak çift hava yastığı eklenen yeni Mustang, 1996’da da arka far tasarımını değiştirerek küçük bir makyaj geçirdi.

Temel Mustang modelinin üzerine kurulan yeni Mustang GT 1994 yılında geri döndü. Mustang’in yeni performans modeli GT’de kullanılan 5.0 litrelik V8 motor 215 beygir güç ve 386Nm tork üretiyordu. 1995 yılında ise performans odaklı özelliklerin dışındaki birçok özelliğe sahip olmayan, sadece performans odaklı GTS versiyonu üretildi. Ayrıca Mustang GT’nin üzerine kurulan özel “Mystic Cobra” serisinden de sadece 2,000 adet üretildi ve bu modelin diğer GT’lerden farkı özel boyasıydı.

Mustang’in 1999-2004 yılları arasında üretilen modelleri, SN-95 platformunun Ford’un yeni “New Edge” tasarım anlayışına göre güncellenmiş olan yeni versiyonu üzerine kuruldu. Bu yeni tasarım anlayışında daha geniş jantlar ve daha sert hatlar göze çarpıyordu. Yeni tasarım anlayışına sahip olan Mustang’in temel versiyonunda 3.8 litre, 190 beygir güç ve 298Nm tork üretebilen bir V6 motor kullanılıyordu. Yeni GT modelinde ise eskisi gini V8 motor kullanılıyordu fakat bu sefer bu motor 260 beygir güç ve 409Nm tork üretebiliyordu. 

1999 yılında ayrıca Mustang’in 35’inci yıldönümüne özel olarak “35. Yıl Özel Serisi” üretildi ve bu özel tasarımla birlikte sadece 2,318 GT coupé ve 2,310 GT convertible üretildi. Bu özel modelin siyah, metalik gümüş, beyaz ve kırmızı renk seçenekleri vardı. Bunların yanı sıra 35.yıl özel modelinde gövde renginde tavan, arka spoiler, 200mm çapında özel tasarımlı jantlar, siyah deri kaplama ve Mustang’in özel atının işlendiği koltuklar, gümüş ve siyah yer kaplamaları ve 35.yıl özel logosu yer alıyordu.

2004 yılında bu sefer Mustang’in 40.yıl özel paketi tanıtıldı. Bu paket standart ve GT versiyonlarının coupé ve convertible kasa seçeneklerine uyarlanabiliyordu. Bu pakette özel 40.yıl rozeti, 40.yıla özel olarak tasarlanmış yer kaplaması gibi özel tasarımlar yer alıyordu.

 Beşinci Nesil (2005 – 2014)

 2004 yılında üretimine başlanan ve 2005 yılında satışa çıkan beşinci nesil Ford Mustang yine tasarım olarak büyük bir değişiklik geçirip tekrar özüne dönmüş gibi görünüyordu. Bir önceki modelde yer alan 3.8 litrelik Essex OHV V6 motor yerine bu sefer temel Mustang modelinde 4.0 litre Cologne SOHC V6 motor kullanılıyordu ve bu motor 210 beygir güç ile 325Nm tork üretebiliyordu. 2005 model Mustang’de sunulan standart özelliklerden bazıları ise elektrikli kapılar ve aynalar, anahtarsız kapı sistemi, ön hava yastıkları, 16-inç’lik alüminyum jantlar ve daha geniş fren diskleriydi. 2005-2010 yılları arasında Mustang’e navigasyon sistemi, ısıtmalı koltuklar, ön spoiler gibi küçük eklemeler yapıldı.

 Mustang’in performans modeli olan Mustang GT’nin yeni versiyonunda ise tamamen alüminyumdan üretilmiş 4.6 litre hacminde 3 valfli SOHC Modular V8 motoru kullanıldı ve bu motor 300 beygir güç ile 433Nm tork üretebiliyordu. 2006 yılında tanıtılan Shelby GT modeli ise Carroll Shelby International firması tarafından geliştirilmişti ve güncellenen motoruyla artık 319 beygir güç üretebiliyordu.

2008 yılında başrolünde Steve McQueen’in oynadığı 1968 yapımı Bullitt filminde kullanılan Mustang’lerden esinlenilerek üretilen yeni Bullitt serisi piyasaya sunuldu. Bu özel seri sadece siyah ve koyu yeşil renklerde geliyordu ve Mustang GT’de kullanılan 4.6 litrelik V8 motora sahipti.

 2009 yılında 45.yıl özel versiyonu yapılan Mustang GT performans olarak sıradan Mustang GT ile aynı özelliklere sahipti fakat tasarım olarak 45.yıl özel armasına, özel paslanmaz çelik egzoz çıkışına, arka spoiler’e, 17 inçlik özel jantlara ve özel iç aydınlatma sistemine sahipti.

2007-2009 yılları arasında üretilen özel Shelbiy GT500 modelinde ise tasarım olarak Mustang GT’nin çizgileri korundu fakat kaputun altına 500 beygir güç ve 650Nm tork üretebilen 5.4 litrelik V8 motor kullanılmıştı.

2008 yılında Los Angeles Otomobil Fuarı’nda tanıtımı yapılan ve 2009 yılında satılmaya başlanan 2010 model Mustang, bir önceki serinin makyajlanmış versiyonuydu. Bu yeni versiyonda yeni ön ve arka far tasarımı, yenilenen ızgara ilk dikkat çeken parçalardı. Yeni Mustang’in temel versiyonunda ise 4.0 litre hacminde ve 5 ileri manuel şanzıman sistemiyle birleştirilen bir V6 motor kullanılmıştı.

2011 yılında kaputunun altı yenilenen Mustang’de bu sefer 3.7 litre hacminde bir V6 motor kullanılmıştı fakat bu küçülen motor performans açısından bir önceki modelinden geri kalmıyordu ve 305 beygir güç ile 380Nm tork üretebiliyordu.

2013 yılında Mustang’in motor seçeneklerinde bir değişiklik yapılmazken dış tasarımında küçük değişiklikler yapıldı. Bu değişikliklerden bazıları da yenilenen ızgara tasarımı, yeni far sistemi ve yeni jant tasarımı oldu.

Yüksek performanslı Mustang GT’nin yeni modelinde ise ilk olarak bir önceki modelden daha yüksek performans sunan ve 315 beygir güç le 441Nm tork üreten V8 motor kullanılmaya başlandı. 2011 yılında motoru tekrar yenilenen Mustang GT’de bu sefer 412 beygir güç ve 529Nm tork üretebilen V8 motor kullanıldı. 2013 yılında motoru değişmeyen Mustang GT’nin arka far tasarımı Shelby GT 500’den esinlenilerek küçük bir değişime uğradı. Ayrıca ön sis farlarında LED teknolojisi kullanılmaya başlanan yeni GT’nin motoru da küçük bir güncellemeyle 8 beygir daha fazla güç üretebilecek seviyeye getirildi.

2012’de tanıtılan ve Mustang’in eski özel modeliyle aynı adı taşıyan Boss 302 modeli yine Mustang’in yarışlar için özel tasarlanan modeli oldu ve bu özel modelde 444 beygir güç ve 530Nm tork üretebilen bir V8 motor 6 ileri manuel şanzıman sistemiyle kombine ederek kullanıldı.

Altıncı Nesil (2015 – Günümüz)

5 Aralık 2013’te Michigan, California, New York, Barcelona, Şangay ve Syndey’de aynı günde yapılan bir basın etkinliğiyle tanıtılan altıncı nesil Mustang bir önceki nesline göre daha büyük kasası ve daha geniş iç alanıyla ön plana çıktı. Yeni Mustang’de üç farklı motor seçeneği vardı. Bu seçenekler 3.6 litrelik “Cyclone” V6, 2.3 litre turboşarjlı ve direkt enjeksiyonlu I4 ve 5.0 litrelik “Coyote” V8 motorlardı. Bu motorların en küçüğü olan 3.6 litrelik V6 motor 300 beygir güç ve 379Nm tork üretirken en güçlü versiyon olan ve Mustang GT350’de kullanılan V8 motor 526 beygir güç ve 582Nm tork üretebiliyordu.

Yeni Mustang’in dışında Ford’un yeni tasarım anlayışı olan “Evos”tan izler kendini belli ederken aracın içi de bir hayli genişlemişti ve artık bir uçak kokpitini andırırken arka koltuktaki yolculara da daha geniş diz mesafesi sunuyordu.

2014 yılının ortalarında sadece 5 adet üretilen Mustang 50.yıl özel versiyonu için Mustang GT coupé kullanılmıştı ve bu özel seri sadece Wimbledon Beyazı ve Kona Mavisi renklerini barındıran iki renkli bir kasayla geliyordu. Bu özel seride 50.yıla özel olarak kaplanan camlar, kaşmirle dikilen deri kaplamalı direksiyon, özel kapı ve koltuk kaplamaları gibi özel tasarımlar yer alıyordu.

2015 yılında ise Mustang Shelby GT350 ve GT350R modellerinin 2016 yılında satışa çıkacağı Fors tarafından onaylandı. İki modelde de 5.2 litrelik V8 motor kullanılacak ve bu motor 526 beygir güç ile 582Nm tork üretebilecek. GT350’nin daha geliştirilmiş versiyonu olan GT350R’den ise sadece 37 adet üretilecek. Bu özel üretim Shelby GT350R yine adından belli olduğu gini daha yarış odaklı olacağı için araçya bulunan klima ve ses sistemi, arka koltukalr gibi yarış şartları için gereksiz özellikler kaldırılıp bunların yerine yarış odaklı geliştirmeler yapılacak.                                                                                                                                                

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                           Ahmet Görkem YERLİ
                                                                               Markaloji Bölüm Yazarı