Enflasyonda Yine Enerji Etkisi

TCMB, dün açıklanan enflasyon rakamlarına ilişkin değerlendirmeleri içeren Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nu yayınladı. Merkez Bankası raporunda şu değerlendirmeler yapıldı:

TÜKETİCİ YILLIK ENFLASYONUNDAKİ ARTIŞA EN BELİRGİN KATKI ENERJİ FİYATLARINDAN GELDİ: Tüketici fiyatları ocak ayında yüzde 11,10 oranında arttı. Yıllık enflasyon 12,61 puan yükselişle yüzde 48,69 olarak gerçekleşti. Tüketici yıllık enflasyonundaki artış alt gruplar geneline yayılırken, bu gelişmeye en belirgin katkı enerji fiyatlarından geldi.

DÖVİZ FİYATLARI OMİKRON VARYANTINA BAĞLI OLARAK TEKRAR ARTTI: Ocak ayında döviz kurları istikrarlı bir görünüm sergilerken, emtia fiyatları Omikron varyantına bağlı gerileme sonrasında tekrar güçlü bir artış gösterdi. Enerji enflasyonu, uluslararası petrol fiyatlarındaki artış ile elektrik, doğal gaz, şebeke suyu gibi yönetilen/yönlendirilen kalemlerdeki gelişmeler neticesinde önemli ölçüde yükseldi.

 World Media Group (WMG) Haber Servisi

TÜKETİCİ FİYATLARINDA ENERJİ MALİYETLERİNDEKİ ARTIŞLAR DA ETKİLİ OLDU: Tüketici fiyatları üzerinde başta elektrik olmak üzere enerji maliyetlerindeki artışların ikincil etkileri de izlendi. Gıda yıllık enflasyonundaki yükseliş alt gruplar genelinde devam ederken, önceki dönemlerde nispeten daha ılımlı seyreden taze meyve ve sebze enflasyonu bu dönemde yüksek artış oldu. Temel mal fiyatlarındaki artış eğilimi giyim dışı gruplarda daha belirgin olmak üzere sürdü. Hizmet enflasyonu ise ulaştırma, lokanta-otel, sağlık ve bakım-onarım alt grupları öncülüğünde yükseldi. Alkollü içecek ve tütün ürünleri fiyatlarındaki artışta özel tüketim vergisindeki gelişmelerin yansımaları izlenmiştir. Başta enerji ve metal olmak üzere uluslararası emtia fiyatlarında sektörler geneline yayılan artışlar ile tedarik zincirlerindeki aksamalar neticesinde üretici fiyatları kaynaklı baskılar sürmüştür. Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonları ve ana eğilimlerindeki yükseliş devam etti.

OCAK AYINDA TÜKETİCİ FİYATLARI YÜKSELDİ: Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 11,10 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 12,61 puan artarak yüzde 48,69 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 7,77 ve 7,57 puan artarak yüzde 42,66 ve yüzde 39,45 olarak gerçekleşti.

TÜKETİCİ ENDEKS SEPETİNDEKİ ÖNCEKİ YILA KIYASLA EN BELİRGİN DEĞİŞİM TEMEL MAL GRUBUNDA OLDU: TÜİK tarafından, tüketici endeks sepetinde yer alan ürünler ve ağırlıkları her yıl başında hanehalkı tüketim kalıplarındaki değişimler göz önüne alınarak güncellenmektedir. Bu dönemde bir önceki yıla kıyasla ana grup ağırlıklarında en belirgin değişim temel mal grubunda gerçekleşti.

ÇEKİRDEK ENFLASYON GÖSTERGELERİNİN SEPET İÇERİSİNDEKİ AĞIRLIĞI YÜKSELDİ: Hizmet grubunun payındaki düşüşe karşın temel mallardaki artış neticesinde, çekirdek enflasyon göstergelerinin sepet içerisindeki ağırlığı yükseldi. Alkol-tütün ve işlenmemiş gıda kaynaklı olarak gıda gruplarında düşüş görülürken, enerji ve altın gruplarının ağırlığı arttı. Ayrıca, geçtiğimiz dönemde salgından olumsuz etkilenmiş olan lokanta-otel, ulaştırma hizmetleri ve giyim-ayakkabı gibi grupların sepet içerisindeki ağırlığının bir önceki yıla kıyasla arttığı izledi. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre enerji, gıda, temel mal, hizmet ve alkol-tütün-altın gruplarının katkıları sırasıyla 4,18; 2,87; 2,20; 2,13 ve 1,23 puan arttı.

YILLIK ENFLASYONDAKİ YÜKSELİŞ GRUP GENELİNE YAYILDI: Hizmet fiyatları ocak ayında yüzde 7,89 oranında yükseldi. Grup yıllık enflasyonu 7,23 puan artışla yüzde 29,56 oldu. Yıllık enflasyondaki yükseliş grup geneline yayılırken, kira ve haberleşme dışındaki alt gruplarda artışlar belirgin oldu. Lokanta-otel alt grubunda fiyatlar yüzde 8,45 oranında artmış ve yıllık enflasyon yüzde 50,40 seviyesine ulaşmıştır. Ulaştırma hizmetlerinde fiyatlar ocak ayında yüzde 16,88 oranında yükseldi, yıllık enflasyon yüzde 39,31 oldu. Son dönem akaryakıt fiyat gelişmeleri ve enflasyonda ulaşılan yüksek seviyeleri takiben, şehir içi ve şehirlerarası yolcu taşımacılığı ile kargo ücretlerinde belirgin artışlar oldu.

KİRALARIN OCAK AYINDA YÜKSELİŞİ HIZ KAZANDI: Sağlık, bakım-onarım, eğlence ve kültür ile sigorta hizmetleri bu dönemde öne çıkan diğer kalemler oldu. Mevsimsel etkilerden arındırılmış veriler, geriye dönük fiyatlama davranışının yaygın olduğu kira alt grubunda yükseliş eğilimi ocak ayında hızlandı.

YILLIK ENFLASYON TÜM ALT GRUPLARDA YÜKSELDİ: Temel mal yıllık enflasyonu ocak ayında 7,94 puanlık yükselişle yüzde 48,49 seviyesine ulaştı. Bu dönemde, yıllık enflasyon tüm alt gruplarda yükseldi. Dayanıklı mal fiyatları ocak ayında yüzde 6,43 oranında artarken, grup yıllık enflasyonu yüzde 56,24 oldu. Mobilya (yüzde 12,55) ve beyaz eşya (yüzde 15,79) sektörleri fiyat artışlarıyla öne çıkarken, otomobil fiyatları yüzde 1,26 oranında yükselerek, matrah düzenlemesinin de etkisiyle, aralık ayına kıyasla daha olumlu bir görünüm arz etti.

GİYİM GRUBUNDA YILLIK ENFLASYON DİĞER ALT GRUPLARA KIYASLA DAHA DÜŞÜK SEYRETTİ: Diğer temel mallarda fiyat artışları başta konutun bakım ve onarımı, kişisel bakım ürünleri ve ev ile ilgili ürünler olmak üzere genele yayılmış ve bu grupta yıllık enflasyon yüzde 51,23 seviyesine ulaşmıştır. Giyim ve ayakkabı alt grubunda ocak ayı fiyat indirimleri (yüzde -0,41) mevsimsel ortalamalarına kıyasla bu yıl sınırlı oldu. Buna rağmen, giyim grubunda yıllık enflasyon yüzde 25,04 ile diğer alt gruplara kıyasla daha düşük seyretti.

DOĞAL GAZ VE ŞEBEKE SUYU FİYATLARI YÜKSEK ORANDA ARTTI: Enerji fiyatları ocak ayında yüzde 27,41 ile yüksek bir oranda arttı. Yönetilen ve yönlendirilen kalemlerden elektrik, doğal gaz ve şebeke suyu fiyatları sırasıyla yüzde 69,96; 21,35 ve 11,87 oranında yükselerek bu gelişmede öne çıkan kalemlerden oldu. Bu dönemde yeniden yükselişe geçen uluslararası enerji fiyatları ile akaryakıttaki vergi artışlarıyla birlikte akaryakıt (yüzde 23,35) ve tüp gaz fiyatları (yüzde 11,28) yüksek oranlarda artışlar kaydedildi. Böylece, yıllık enerji enflasyonu ocak ayında 33,45 puan yükselerek yüzde 76,38 oldu.

İŞLENMEMİŞ VE İŞLENMİŞ GIDA GRUBUNDA YILLIK ENFLASYON ARTMAYA DEVAM ETTİ: Gıda ve alkolsüz içecek fiyatları ocak ayında yüzde 10,90 oranında arttı. Grup yıllık enflasyonu 11,81 puan yükselerek yüzde 55,61 oldu. Bu dönemde işlenmemiş ve işlenmiş gıda grubunun her 2’sinde de (işlenmemiş gıda grubunda daha fazla olmak üzere) yıllık enflasyon artmaya devam etti. Bu dönemde taze-meyve sebze fiyatları yüksek bir oranda (yüzde 20,82) artarken, bu gelişmede sebze grubu öne çıktı. Fiyat artışları alt gruplar geneline yayılırken, özellikle süt (yüzde 20,83) ile peynir ve diğer süt ürünleri (yüzde 17,96), bakliyat (yüzde 22,11), katı-sıvı yağlar (yüzde 9,97) ve tahıl ürünlerindeki (yüzde 11,17) fiyat artışları dikkat çekti. Böylelikle, yıllık enflasyon taze meyve ve sebze grubunda 26,02 puan artışla yüzde 43,96’ya, diğer gıda grubunda da 8,50 puan artışla yüzde 57,85 seviyesine ulaştı.

ALKOLLÜ İÇECEKLER VE TÜTÜN ÜRÜNLERİ OCAKTA ARTTI: Alkollü içecekler ve tütün ürünleri fiyatları ocak ayında yüzde 21,90 oranında artmış, yıllık enflasyon yüzde 45,34 seviyesine yükseldi. Bu gelişmede, 2021 yılı 2’nci yarısında gerçekleşen üretici enflasyonunun ÖTV tutarlarına yansıtılması belirleyici olurken, sektörün yıllık manşet enflasyondaki artışa katkısı 1,21 puan oldu.

EMTİA FİYATLARI TEKRAR GÜÇLÜ BİR ARTIŞ GÖSTERDİ: Yurt içi üretici fiyatları ocak ayında yüzde 10,45 oranında arttı. Yıllık enflasyon 13,64 puan yükselişle yüzde 93,53 oldu. Ocak ayında döviz kurları istikrarlı bir görünüm sergilerken emtia fiyatları tekrar güçlü bir artış gösterdi. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının eğilimi yükseldi.