Denetimsiz Lunaparklar Tehlike Saçıyor! Ne Yapılmalı?

Kurum ve kuruluşlar nelere dikkat etmelidir?

• Eğlence alanlarında kullanılan atlıkarınca, discovery, hızlı tren, adrenalin, gondol,  dönme dolap gibi tüm eğlence ekipmanlarının yürürlükte bulunan ilgili mevzuata göre aylık ve yıllık periyodik kontrollerinin yapılması, emniyet aksamlarının test edilmesi gerekmektedir. Ayrıca günlük olarak da eğlence ekipmanları işletmeye alınmadan önce, tüm emniyet tedbirlerinin çalıştığı tespit edilerek boşta çalıştırma işlemi yapılmalı ve bu kontroller yasal olarak kayıt altına alınmalıdır.
• Bulundukları sınırlar dikkate alınarak İlçe Belediyeleri ve Büyükşehir Belediyeleri tarafından ruhsatları verilmesi gereken bu işletmelerin denetimlerinin de yine Belediyeler tarafından yapılması gerekmektedir.  Ayrıca 14 Temmuz 2005 tarihli İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin 9207 Sayılı Yönetmeliğe göre sirk ve lunaparkta bulunan oyun ve eğlence makinalarının kontrol ve bakımından sorumlu olmak üzere, teknik bilgi ve yeterliğe sahip en az bir mühendis ve bir teknisyen bulundurulması zorunludur. İşletmeciler bu kuralı göz ardı etmekte, yetkililer de bu duruma ne yazık ki göz yummaktadırlar.
• Standartlara göre lunaparkların ruhsat alabilmeleri için her sezon öncesi yeniden denetlenmeleri gerekmektedir. Kış döneminde kullanılmayan cihazlar, kontrolden geçtikten sonra kullanılabilir ya da bakıma ve parça değişimine ihtiyaç var şeklinde raporlanmalıdır.
• Belli zamanlarda ve genellikle küçük yerleşim yerlerinde kurulan panayır alanlarında kullanılan mobil lunapark ekipmanları çoğunlukla kullanım dışı bırakılması gereken eski ekipman veya donanımlardan oluşmaktadır. Ortalama 15-20 günlük periyodlarla çalıştırılan bu lunapark makinaları, sökülüp başka panayır alanlarına taşınmakta ve gidilen yerde tekrar montaj işlemi yapılmaktadır. Bu tip sürekli söküp-takma işlemlerinde, kalıcı mekanik hasarlara veya güvenlik zafiyetlerine neden olunabileceği açıktır. Oysa sabit tesislerin ilk kurulumunda, mobil tesislerin ise her kurulumunda tesisteki her bir ekipman  ve yapının işletmeye alınmadan önce TS EN 13814’e göre test ve kontrolleri yapılmalıdır.

İş ve İşçi Güvenliği İçin Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Çalışanların sağlık raporlarının alınarak işe uygunluğunun tespit edilmelidir.
• Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitimler verilerek, iş yerine ait tehlike konusunda bilgilendirme yapılmalıdır.
•  İş sağlığı ve güvenliğine yönelik profesyonel hizmet alınmalıdır. ( İş yeri hekimi, iş güvenliği uzmanı bulundurulması)
• Yapılan iş ve kullanılan ekipmanlar ile ilgili risk analizleri yapılarak, tehlikelerin belirlenmesi ve bu tehlikelere yönelik gerekli güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir.

Yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte çok kişi tarafından rağbet görmesi beklenen lunapark eğlencesinin felakete dönüşmemesi için yurttaşlara da güvenliği sağlamak adına birtakım görevler düşüyor. Riski azaltmak adına alınması gereken tedbirleri şu şekilde sıralamak mümkün:

• Binilecek oyuncağın önünde talimat olup olmadığına dikkat edilmelidir.
• Operatörler, oyuncaklara binecek kişilerin şartları sağlayıp sağlamadığını kontrol etmelidir.
• Emniyet kemerlerinin kapanıp kapanmadığını iyice kontrol edilmelidir.
• Eğlenmeye gidenler doğru lunaparkı seçip seçmediklerini anlamak için cihazların yanında yer alan kulübelerdeki kumanda merkezlerinin ne durumda olduğuna bakmalıdır.
• Tansiyon ve kalp hastalığı gibi rahatsızlıkları bulunanlar, gereksiz riskler alarak hayatlarını tehlikeye atmamalıdır.

Burada sözü edilen önlem ve kontrollerin dışında tüm lunapark işletmeleri, Covid-19 pandemisinden dolayı Sağlık Bakanlığınca belirlenen tüm tedbirleri almak durumundadırlar.

Denetimlerini yaptırmayan,  kâr hırsıyla hareket ederek makinaların bakım ve onarımlarını, günlük ve aylık periyodik kontrollerini ihmal eden işletmecilerin, "vatandaşlarımızın can ve mal güvenliğinden" sorumlu oldukları unutulmamalıdır. Bu konudaki mevzuatın ve çıkartılan yönetmeliklerin "kamusal denetim" ve "mühendislik uygulamalarını" dışlayan eksik düzenlemeler olduğunu hatırlatıyor; TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak; eğlence yerlerine işyeri ruhsatı düzenlenmesi, eğlence makinalarının mevzuatta tanımlı periyodik kontrollerinin yapılması, operatör ve bakım personelinin eğitilmesi konularında, uzman makina mühendislerine dayalı örgütlü yapımızla, kamu adına ve kamu güvenliği için her zaman görev almaya hazır olduğumuzu bir kez daha kamuoyu ile paylaşıyoruz. 

İbrahim M. Tataroğlu
TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkan kuruluşlar nelere dikkat etmelidir?

• Eğlence alanlarında kullanılan atlıkarınca, discovery, hızlı tren, adrenalin, gondol,  dönme dolap gibi tüm eğlence ekipmanlarının yürürlükte bulunan ilgili mevzuata göre aylık ve yıllık periyodik kontrollerinin yapılması, emniyet aksamlarının test edilmesi gerekmektedir. Ayrıca günlük olarak da eğlence ekipmanları işletmeye alınmadan önce, tüm emniyet tedbirlerinin çalıştığı tespit edilerek boşta çalıştırma işlemi yapılmalı ve bu kontroller yasal olarak kayıt altına alınmalıdır.
• Bulundukları sınırlar dikkate alınarak İlçe Belediyeleri ve Büyükşehir Belediyeleri tarafından ruhsatları verilmesi gereken bu işletmelerin denetimlerinin de yine Belediyeler tarafından yapılması gerekmektedir.  Ayrıca 14 Temmuz 2005 tarihli İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin 9207 Sayılı Yönetmeliğe göre sirk ve lunaparkta bulunan oyun ve eğlence makinalarının kontrol ve bakımından sorumlu olmak üzere, teknik bilgi ve yeterliğe sahip en az bir mühendis ve bir teknisyen bulundurulması zorunludur. İşletmeciler bu kuralı göz ardı etmekte, yetkililer de bu duruma ne yazık ki göz yummaktadırlar.
• Standartlara göre lunaparkların ruhsat alabilmeleri için her sezon öncesi yeniden denetlenmeleri gerekmektedir. Kış döneminde kullanılmayan cihazlar, kontrolden geçtikten sonra kullanılabilir ya da bakıma ve parça değişimine ihtiyaç var şeklinde raporlanmalıdır.
• Belli zamanlarda ve genellikle küçük yerleşim yerlerinde kurulan panayır alanlarında kullanılan mobil lunapark ekipmanları çoğunlukla kullanım dışı bırakılması gereken eski ekipman veya donanımlardan oluşmaktadır. Ortalama 15-20 günlük periyodlarla çalıştırılan bu lunapark makinaları, sökülüp başka panayır alanlarına taşınmakta ve gidilen yerde tekrar montaj işlemi yapılmaktadır. Bu tip sürekli söküp-takma işlemlerinde, kalıcı mekanik hasarlara veya güvenlik zafiyetlerine neden olunabileceği açıktır. Oysa sabit tesislerin ilk kurulumunda, mobil tesislerin ise her kurulumunda tesisteki her bir ekipman  ve yapının işletmeye alınmadan önce TS EN 13814’e göre test ve kontrolleri yapılmalıdır.

İş ve İşçi Güvenliği İçin Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Çalışanların sağlık raporlarının alınarak işe uygunluğunun tespit edilmelidir.
• Çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitimler verilerek, iş yerine ait tehlike konusunda bilgilendirme yapılmalıdır.
•  İş sağlığı ve güvenliğine yönelik profesyonel hizmet alınmalıdır. ( İş yeri hekimi, iş güvenliği uzmanı bulundurulması)
• Yapılan iş ve kullanılan ekipmanlar ile ilgili risk analizleri yapılarak, tehlikelerin belirlenmesi ve bu tehlikelere yönelik gerekli güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir.

Yaz mevsiminin gelmesiyle birlikte çok kişi tarafından rağbet görmesi beklenen lunapark eğlencesinin felakete dönüşmemesi için yurttaşlara da güvenliği sağlamak adına birtakım görevler düşüyor. Riski azaltmak adına alınması gereken tedbirleri şu şekilde sıralamak mümkün:

• Binilecek oyuncağın önünde talimat olup olmadığına dikkat edilmelidir.
• Operatörler, oyuncaklara binecek kişilerin şartları sağlayıp sağlamadığını kontrol etmelidir.
• Emniyet kemerlerinin kapanıp kapanmadığını iyice kontrol edilmelidir.
• Eğlenmeye gidenler doğru lunaparkı seçip seçmediklerini anlamak için cihazların yanında yer alan kulübelerdeki kumanda merkezlerinin ne durumda olduğuna bakmalıdır.
• Tansiyon ve kalp hastalığı gibi rahatsızlıkları bulunanlar, gereksiz riskler alarak hayatlarını tehlikeye atmamalıdır.

Burada sözü edilen önlem ve kontrollerin dışında tüm lunapark işletmeleri, Covid-19 pandemisinden dolayı Sağlık Bakanlığınca belirlenen tüm tedbirleri almak durumundadırlar.

Denetimlerini yaptırmayan,  kâr hırsıyla hareket ederek makinaların bakım ve onarımlarını, günlük ve aylık periyodik kontrollerini ihmal eden işletmecilerin, "vatandaşlarımızın can ve mal güvenliğinden" sorumlu oldukları unutulmamalıdır. Bu konudaki mevzuatın ve çıkartılan yönetmeliklerin "kamusal denetim" ve "mühendislik uygulamalarını" dışlayan eksik düzenlemeler olduğunu hatırlatıyor; TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi olarak; eğlence yerlerine işyeri ruhsatı düzenlenmesi, eğlence makinalarının mevzuatta tanımlı periyodik kontrollerinin yapılması, operatör ve bakım personelinin eğitilmesi konularında, uzman makina mühendislerine dayalı örgütlü yapımızla, kamu adına ve kamu güvenliği için her zaman görev almaya hazır olduğumuzu bir kez daha kamuoyu ile paylaşıyoruz. 

İbrahim M. Tataroğlu
TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkan