Atalay'a Özgürlük Nöbeti

Can Atalay, Türkiye’nin son 20 yılında nerede mağduriyet varsa oradaydı. Soma’da ölen madencilerin yakınlarının, Hendek’teki patlamada yaşamını yitirenlerin yakınlarının, Çorlu tren katliamında ölenlerin yakınlarının, Aladağ’daki tarikat yurdunda yanan çocukların yakınlarının avukatlığını üstlendi. Validebağ Korusu’nun talan edilmesine, Emek Sineması’nın yıkılmasına karşı kurulan dayanışma ağları içinde yer aldı. Gezi Parkı’na AVM yapılması girişimine karşı kurulan Taksim Dayanışması’nın avukatlığını üstlendi. Bu nedenle gözaltına alındı, yargılandığı iki davadan da beraat etti, üçüncü yargılamada 18 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Atalay, 14 Mayıs 2023 genel seçimlerinde Hatay'dan milletvekili seçildi.

Can Atalay, öğrencilik yıllarından bu yana sosyalist kimliğiyle tanınıyor. Avukatlığının ilk yıllarında emek mücadelesine destek verdi. Yönetim kurulu üyesi olduğu Sosyal Haklar Derneği ile birlikte birçok toplumsal sorunda hak savunuculuğu yaptı. Cumhuriyet Gazetesi davası başta olmak üzere gazeteci davalarında da görev aldı. 

11’i çocuk 12 kişinin yaşamını yitirdiği Aladağ’daki tarikat yurdu yangını davasında, 301 madencinin canı verdiği Soma maden faciası davasında, yedisi çocuk 25 kişinin hayatını kaybettiği Çorlu tren kazası davasında, yedi kişinin ölümüne ve 127 kişinin yaralanmasına sebep olan Hendek havai fişek fabrikası davasında kurbanlar için adalet arayışını sürdürdü.

Kent hakkının savunulması kapsamında, Emek Sineması’nın yıkılmasına karşı yürütülen kampanyanın örgütleyicilerindendi. Validebağ Korusu’nu korumaya çalışırken 23 Ekim 2014’te dört kişiyle birlikte darp edilerek gözaltına alındı. Aynı gün akşam saatlerinde serbest bırakıldıktan sonra, korunun içerisinde hem zabıta hem polis şiddetine maruz kaldıklarını, araçta tekrar dövüldüklerini, tehdit edildiklerini açıkladı. Gezi Parkı’na AVM yapılması girişimine karşı kurulan Taksim Dayanışması’nın da avukatlığını yürütüyordu. Gözaltına alınarak Gezi Davası’nda yargılanmasının nedeni de bu oldu.

FETÖ/PDY üyeliğinden aranan savcı Muammer Akkaş’ın topladığı delillerin de yer aldığı Gezi Davası soruşturması 2019 yılında tamamlandı. 19 Şubat 2019 tarihinde İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Gezi Parkı protestolarına ilişkin yürütülen soruşturma kapsamında iddianamenin tamamlanarak İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’ne iletildiğini açıkladı. 4 Mart 2019 tarihinde İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi kendisine gönderilen iddianameyi kabul etti. 657 sayfadan oluşan bu iddianamede, aralarında 1 Kasım 2017’den beri tutuklu iş insanı Osman Kavala’nın ve Kasım 2018’de gözaltına alınan biri tutuklu dört kişinin de (Çiğdem Mater Utku, Ali Hakan Altınay, Yiğit Aksakoğlu, Yiğit Ali Ekmekçi) yer aldığı 16 kişi, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs” ile suçlandı ve ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırılmaları istendi. 

Savcı 6 Şubat 2020’de açıkladığı mütalaasında;

Davanın 18 Şubat 2020’deki 6. duruşmasında Osman Kavala ve diğer 8 sanık hakkında beraat kararı verildi.

22 Ocak 2021’de İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3. Ceza Dairesi, Gezi Davası’nda verilen beraat kararlarını kaldırdı. Daire, dava dosyasının yeniden incelenmek ve hüküm kurulmak üzere ilk derece mahkemesine gönderilmesine hükmetti. Eksik delillerin sağlanması ile yargılamanın devamına karar verildi. Kavala’yı yargılayan İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi, 5 Şubat 2021’deki duruşmada “anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs” ve “siyasal ve askeri casusluk” suçlamalarıyla açılan davanın Gezi davasıyla birleştirilmesine karar verdi.

28 Nisan 2021‘de bir başka birleştirme kararı geldi. İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi, Gezi davasında ‘hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs’ iddiasıyla yargılanan ve ‘yurtdışında oldukları için’ dosyası ayrılan Can Dündar, Memet Ali Alabora, Ayşe Pınar Alabora, Gökçe Tüylüoğlu, Handan Meltem Arıkan, Hanzade Hikmet Germiyanoğlu ve İnanç Ekmekçi’nin ayrılan dosyalarının Osman Kavala’nın da yargılandığı ana dava dosyasıyla yeniden birleştirilmesine hükmetti.

28 Temmuz 2021‘de, Yargıtay 16. Ceza Dairesi tarafından beraat kararlarını bozmasının ardından Beşiktaş’ın taraftar grubu Çarşı üyelerinin de aralarında bulunduğu 35 sanığın, Gezi eylemleri nedeniyle yargılandığı davanın, Gezi Parkı ana davasıyla birleştirilmesine onay verildi. Yargıtay, her iki davanın birleştirilmesini istemişti.

Birleştirilmiş dosyaların 8 Ekim’deki duruşmasında, Kavala’nın avukatı Köksal Bayraktar dosyaların yeniden ayrılmasını ve müvekkilinin tahliyesini istedi. Savcı ise mütalaasında, Kavala’nın suçun vasıf ve mahiyeti nedeniyle tutukluluk halinin devamına karar verilmesini talep etti. Mahkeme heyeti, Kavala’nın ‘kuvvetli suç şüphesi ve somut delillerin olduğu’ gerekçesiyle tutukluluğuna devam kararı verdi.

4 Mart 2022‘de mütalaasını açıklayan duruşma savcısı, tutuklu yargılanan Osman Kavala ile tutuksuz sanık Mücella Yapıcı’nın, “Cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümetini ortadan kaldırmaya teşebbüs” suçlaması ile ağırlaştırılmış müebbet hapisle cezalandırılmasını talep etti. Diğer sanıklar Çiğdem Mater Utku, Ali Hakan Altınay, Mine Özerden, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Yiğit Ali Ekmekçi’nin ise “Cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya teşebbüse yardım etme” suçlaması ile 15 yıldan 20’şer yıla kadar hapisle cezalandırılmasını istedi.

Can Atalay tüm yargılama boyunca Gezi Direnişini savundu, inatlı asıl suçlunun Gezi’de şiddet uygulayan güvenlik güçleri ve onlara emir veren yöneticiler olduğunu söyledi. Hatta eylemler sırasında, 1 Haziran 2013'te polisin attığı gaz fişeğiyle vurulması üzerine suç duyurusunda bulundu. Ancak şikayeti zamanaşımı nedeniyle tutuklandıktan bir gün sonra düştü.

Üçüncü Gezi Davası’nın karar duruşması 22 ve 25 Nisan 2022‘de yapıldı.

O tarihte 1637 gündür tutuklu olan Osman Kavala’nın hükümeti ortadan kaldırmaya teşebbüs (TCK 312) suçlamasından, takdir indirimi olmaksızın ağırlaştırılmış müebbet cezasına çarptırılmasına,  Mücella Yapıcı, Çiğdem Mater, Ali Hakan Altınay, Mine Özerden, Tayfun Kahraman, Can Atalay ve Yiğit Ali Emekçi’nin hükümeti ortaya kaldırmaya teşebbüse yardım etmekten 18’er yıl hapis cezasına çarptırılmalarına ve tutuklamalarına karar verildi. Yapıcı, Mater, Altınay, Özerden, Kahraman ve Atalay o gün tutuklandı. 

Aynı koğuşta kalan Ali Hakan Altınay, Can Atalay ve Tayfun Kahraman’ı tutuklandıktan üç gün sonra Silivri’de ziyaret eden avukatları Akçay Taşçı, aralarında görev dağılımı yaptıklarını, Can Atalay bulaşığı üstlendiğini söyledi. 

İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3'ncü Ceza Dairesi, 28 Aralık 2022'de Atalay'a verilen 18 yıl hapis cezası kararını yerinde bulduğunu açıklayarak onadı. 

14 Mayıs 2023 genel seçimlerinde Türkiye İşçi Partisi'nden milletvekili adayı gösterilen Can Atalay, yüzde 8,7 oyla Hatay vekili olarak Meclis’e girmeye hak kazandı. 

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Temmuz 2023'te Gezi tutukluları hakkındaki mahkumiyet hükümlerinin onanmasını istedi. Başsavcılık, davaya ilişkin tebliğnamesini Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderdi. Can Atalay’ın milletvekili olmasına değinilen tebliğnamede, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne karşı suçların yasama dokunulmazlığı kapsamı dışında olduğu savunularak durma kararı verilmemesi gerektiği iddia edildi. 

Yargıtay 3. Ceza Dairesi, 17 kişi hakkında verilen hükümlere ilişkin yapılan itirazı 28 Eylül 2023 tarihinde karara bağladı. Osman Kavala, Can Atalay, Tayfun Kahraman, Mine Özerden ve Çiğdem Mater Utku’ya verilen 18 yıl hapis cezasını onarken, Ali Hakan Altınay, Yiğit Ali Ekmekçi ve Mücella Yapıcı’ya verilen 18 yıl hapis cezalarını bozdu.  

Türkiye İşçi Partisi (TİP), partinin Hatay Milletvekili Can Atalay ve tüm Gezi hükümlüleri için 1 Ekim 2023'te Hatay'dan Ankara'ya "Özgürlük Yürüyüşü" başlattı. 

Atalay’ın “yasama dokunulmazlığı” gerekçesiyle yaptığı başvuru 5 Ekim’de AYM 2. Bölüm’de görüşüldü. Beş kişiden oluşan heyet, başvuruyu AYM Genel Kurul’a sevk etme kararı aldı. Kararda, “başvurunun niteliği itibarıyla Genel Kurul tarafından karara bağlanması gerekli görüldüğünden, AYM İç Tüzüğü’nün 28’inci maddesi uyarınca Genel Kurul’a sevkine karar verildi” denildi.

AYM Genel Kurulu 12 Ekim’de dosyayı görüşerek 25 Ekim’e erteledi. AYM 25 Ekim’de görüşerek Atalay’ın başvurusunu karara bağladı. “Seçme ve seçilme hakkı”, “kişi güvenliği ve hürriyeti hakkı” yönlerinden hak ihlali olduğuna ilişkin kararın kısa gerekçesi, yargılamanın yapıldığı İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderildi. Gerekçeli karar daha sonra Resmi Gazete’de yayımlandı. Kararda, Can Atalay’ın hakkının ihlal edildiği söylendi, yeniden yargılamanın yapılması gerektiği hükmedildi. Can Atalay’a 50 bin TL tazminat ödenmesi gerektiği de belirtildi.

13. Ağır Ceza Mahkemesi de dosyayı Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderdi.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, AYM’nin Can Atalay hakkında ihlal kararını vermesine ilişkin mütalaasını Yargıtay 3. Ceza Dairesi’ne gönderdi. Mütalaada, “Milletvekili, Türkiye Cumhuriyeti Anayasanın 83/2 maddesinde öngörülen yasama dokunulmazlığından yararlanamayacaktır” denildi.

Yargıtay 4. Ceza Dairesi, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin Türkiye İşçi Partisi (TİP) Hatay Milletvekili Can Atalay hakkındaki kararına yapılan itirazı değerlendirdi. Daire, kararın itiraza açık olmadığı gerekçesiyle “karar verilmesine yer olmadığına” hükmetti.

AYM: "Atalay 2. Kez Hak İhlaline Uğramıştır" dedi.

Anayasa Mahkemesi'nden Milletvekili Can Atalay için 'ikinci hak ihlali' kararı. Gezi Davası'nda Osman Kavala ile birlikte yargılanan 8 sanıktan biri olan Atalay, İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından, 26 Nisan 2022'de darbeye teşebbüse yardım suçundan 18 yıl hapis cezasına çarptırılmıştı.

Anayasa Mahkemesi, cezaevinde tutuklu bulunan Hatay Milletvekili Can Atalay’ın 'seçilme hakkı ile kişi hürriyeti ve güvenliği' haklarının ihlal edildiğine hükmetti.

Anayasa mahkemesi, Gezi Parkı davasında 18 yıl hapse mahkum edildikten sonra 14 Mayıs'ta Hatay Milletvekili seçilen Can Atalay'ın bireysel başvurusunu karara bağladı. 

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu, Atalay'ın, "seçilme ve siyasi faaliyette bulunma" hakkı ile "kişi hürriyeti ve güvenliği" haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle yaptığı başvuruda, "ikinci hak ihlali kararı" verdi.

AYM Genel Kurulu, TİP Hatay Milletvekili Can Atalay’ın, hakkında verilen ihlal kararının uygulanmaması gerekçesiyle yaptığı ikinci başvuruyu görüştü. Kurul, ikinci kez Can Atalay’a ihlal kararı verdi.

TİP Hatay Milletvekili Can Atalay’ın avukatları, AYM’nin Atalay hakkındaki ihlal kararının uygulanmaması gerekçesiyle ikinci kez AYM’ye başvurdu. AYM de 13 Aralık’ta Can Atalay’ın başvurusunu görüştü.

AYM Birinci Bölüm Can Atalay’ın başvurusunu AYM İç Tüzüğü’nün 28’inci maddesi uyarınca oybirliği ile Genel Kurul’a sevk etti.

Genel Kurul ise Gezi Parkı davasından tutuklu bulunan Can Atalay’ın başvurusunu karara bağladı. Mahkeme, Can Atalay’a “hak ihlali” kararı verdi:

“Anayasa’nın 67. Maddesinde güvence altına alınan seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı ile 19. Maddesinde güvence altına alınan kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının 3 karşıoy ve oyçokluğu ile ihlal edildiğine karar verilmiştir.”

Atalay'ın bu karar sonrası tahliye edilmesi gerekiyor. Ancak mahkeme şu ana kadar AYM kararını uygulamadı. Türkiye İşçi Partisi; Can Atalay serbest bırakılıncaya kadar Çağlayan adliyesinde oturma eylemi kararı aldı. TİP Genel Başkanı Erkan Baş ve TİP Milletvkili Serra Kadıgil ile Ahmet Şık ile CHP İstanbul İl Başkanı Özgür Çevik ve Sanatçı Müjdat Gezen'de oturma eyleminde yer alıyor. 

AYM'nin kararını bir kez daha uygulamayan yerel mahkeme topu tekrar Yargıtay 3. Ceza Dairesine attı.